میر برهان‌الدین محمد باقر استرآبادی، مشهور به «میرداماد»، معلّم ثالث و متخلّص به اشراق، فیلسوف، متکلّم و فقیه برجسته دوره صفویّه و از ارکان مکتب فلسفی اصفهان است.
میرداماد فرزند میر شمس الدین محمد استرآبادی مشهور به داماد و از سادات حسینی گرگان است. محمّد استرآبادی با دختر علی بن عبد العالی معروف به محقق کرکی ازدواج کرد و به همین خاطر او را داماد نامیدند.
میر داماد این لقب را از پدر خود به ارث برد. در باره سال تولد او، اطلاعات کافی در دست نیست؛ ولی کتاب «نخبة المقال فی اسماء الرجال» تولّد او را سال ۹۶۹ ذکر کرده است.
در کودکی به طوس هجرت کرد و علوم دینی را نزد سیّد علی فرزند ابی‌الحسن موسوی عاملی و دیگر اساتید آن دیار آموخت. همچنین فلسفه و ریاضیات را در دوران حضورش در طوس آموخت. میر محمدباقر سپس راه قزوین را پیش گرفت. در سال ۹۸۸ دوباره به خراسان آمد و تا سال ۹۹۳ در آنجا ماند. سپس به کاشان مهاجرت کرد. از وی آثار زیادی باقی مانده که بر ۱۰۵ اثر بالغ است.
میرداماد مانند بسیاری از حکما و عرفا – که ذوق شعر و شاعری داشته اند – به سرودن شعر عربی و فارسی می پرداخت و به «اشراق» تخلص می نمود. مجموعه اشعار او بعدها به نام «دیوان میرداماد» گردآوری شد. وی در مناقب ائمّه اطهار چنین می سراید:
ای گهر غیب ز کان شما ** وی حرم قدس مکان شما
قدس جهان وادی طور شماست ** مصحف کل سوره ی نور شماست
ای ز ازل نور شما مقتدا ** وی دو جهان را به شما اقتدا
حلقه کش علم شما گوش عقل ** واله و شیدای شما هوش عقل
شمس و قمر نور یقین شما ** سطح فلک روی زمین شما
آب شما روغن قندیل عقل ** باز شما شهپر جبریل عقل
خاک شما خاک سر طور شرع ** مقتبس از نار شما نور شرع
دور فلک حلقه به گوش شماست ** پیر خرد نکته نیوش شماست
دولت تان منطقه ی چرخ دین ** رایت تان اختر برج یقین
طینت تان گوهر شرع رسول ** اصل همه عالم و فرع رسول
مهر شما داوری جان همه ** یاد شما حرز زبان همه
قائمتان خسرو هر دو جهان ** حجّت حق مهدی آخر زمان
سرمه کش اشراق از آن خاک پای ** تا کنش جان و دل و تن فدای
آخرین دیدگاه‌ها