شب نيمه شعبان، شب ميلاد مسعود حضرت صاحب الزمان‏ عليه السلام است، پس شايسته است که اهل ايمان در آن شب به دعاگويي براي آن جناب اشتغال ورزند، و در روايات هم آمده که در اين شب دعاها مستجاب مي‏شود.

اين دعا نزد اهل خِرَد مهم‏ترين دعاها است و سزاوار است که در مواقع استجابت بر همه دعاها و خواسته‏ ها آن را مقدّم دارند و مؤيّد آنچه گفتيم اين‏که مؤلّف «جمال الصالحين» در دعاهاي اين شب از مولايمان حضرت حجت‏ عليه السلام دعاي ارزنده‏اي آورده که سرآغازش چنين است: «اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ سَيِّدِ المُرْسَلِينَ وَ خاتَمِ النَّبِيِّينَ …». ما اين دعا را در اوّل بخش هفتم آورده ایم و و اهتمام به آن را در همه مواقع بيان خواهيم کرد.
[آن دعا چنین است در کتاب الغيبه، شيخ اجل ابوجعفر طوسي‏ رحمه الله از حضرت صاحب الامر عليه السلام روايت شده و حکايتي طولاني دارد که به منظور رعايت اختصار آن را ترک کرديم. دعا اين است: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ، اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ سَيِّدِ المُرْسَلِينَ وَ خاتَمِ النَّبِيِّينَ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ، المُنْتَجَبِ فِي المِيثاقِ، المُصَطَفي فِي الظِّلالِ، المُطَهَّرِ مِنْ کُلِّ آفَةٍ، البَرِي‏ءِ مِنْ کُلِّ عَيْبٍ، المُؤَمَّلِ لِلنَّجاةِ، المُرْتَجي لِلشَّفاعَةِ، المُفَوَّضِ إِلَيْهِ دِينُ اللَّهِ. اَللَّهُمَّ شَرِّفْ بُنْيانَهُ وَ عَظِّمْ بُرْهانَهُ وَ أَفْلِجْ حُجَّتَهُ وَ ارْفَعْ دَرَجَتَهُ وَ أَضِيْ نُورَهُ وَ بَيِّضْ وَجْهَهُ وَ اعْطِهِ الفَضْلَ وَ الفَضِيلَةَ وَ الدَّرَجةَ وَ الوَسِيلَةَ الرَّفِيعَةَ وَ ابْعَثْهُ مَقاماً مَحْمُوداً يَغْبِطُهُ بِهِ الأَوَّلُونَ وَ الآخِرُونَ، وَصَلِّ عَلي أَمِيرِالمُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ المُرْسَلِينَ وَ قآئِدِ الغُرِّ الُمحَجَّلِينَ وَ سَيِّدِ الوَصِيِّينَ وَ حُجِّةِ رَبِّ العالَمِينَ، وَ صَلِّ عَلَي الحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ إِمامِ المُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ، وَ صَلِّ عَلَي الحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ إِمامِ المُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ المُرْسَلِينَ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ، وَ صَلِّ عَلي عَلِيِّ بْنِ الحُسَيْنِ (سَيِّدِ العابِدِينَ) وَ إِمامِ المُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ المُرْسَلِينَ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ، وَ صَلِّ عَلي مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ إِمامِ المُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ المُرْسَلِينَ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ، وَ صَلِّ عَلي جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ إِمامِ المُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ المُرْسَلِينَ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ، وَ صَلِّ عَلي مُوسَي بْنِ جَعْفَرٍ إِمامِ المُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ المُرْسَلِينَ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ، وَ صَلِّ عَلي عَلِيِّ بْنِ مُوسي إِمامِ المُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ المُرْسَلِينَ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ، وَ صَلِّ عَلي مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ إِمامِ المُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ المُرْسَلِينَ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ، وَ صَلِّ عَلي عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدٍ إِمامِ المُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ المُرْسَلِينَ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ، وَ صَلِّ عَلَي الحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ إِمامِ المُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ المُرْسَلِينَ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ، وَ صَلِّ عَلَي الخَلَفِ الصّالِحِ الهادِي المَهْدِيِّ إِمامِ المُؤْمِنِينَ وَ وارِثِ المُرْسَلِينَ وَ حُجَّةِ رَبِّ العالَمِينَ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ أَهْلِ بَيْتِهِ الأَئِمَّةِ الهادِينَ المَهْدِيِّينَ، العُلَمآءِ الصّادِقِينَ، الأَبْرارِ المُتَّقِينَ، دَعآئِمِ دِينِکَ وَ أَرْکانِ تَوْحِيدِکَ وَ تَراجِمَةِ وَحْيِکَ، وَ حُجَجِکَ عَلي خَلْقِکَ وَ خُلَفآئِکَ فِي أَرْضِکَ، الَّذِينَ اخْتَرْتَهُمْ لِنَفْسِکَ وَ اصْطَفَيْتَهُمْ عَلي عِبادِکَ وَ ارْتَضَيْتَهُمْ لِدِينِکَ وَ خَصَصْتَهُمْ بِمَعْرِفَتِکَ وَ جَلَّلْتَهُمْ بِکَرامَتِکَ وَ غَشَّيْتَهُمْ بِرَحْمَتِکَ وَ رَبَّيْتَهُمْ بِنِعْمَتِکَ وَ غَذَّيْتَهُمْ بِحِکْمَتِکَ وَ أَلْبَسْتَهُمْ نُورَکَ وَ رَفَعْتَهُمْ فِي مَلَکُوتِکَ وَ حَفَفْتَهُمْ بِمَلآئِکَتِکَ وَ شَرَّفْتَهُمْ بِنَبِيِّکَ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ وَ عَلَيْهِمْ صَلوةً کَثِيرَةً دآئِمَةً طَيِّبَةً لا يُحِيطُ بِها إِلّا أَنْتَ وَ لا يَسَعُها إِلّا عِلْمُکَ وَ لا يُحْصِيها أَحَدٌ غَيْرُکَ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي وَلِيِّکَ الُمحْيِي سُنَّتِکَ القآئِمِ بِأَمْرِکَ الدّاعِيِ إِلَيْکَ الدَّلِيلِ عَلَيْکَ وَ حُجَّتِکَ عَلي خَلْقِکَ فِي أَرْضِکَ وَ شاهِدِکَ عَلي عِبادِکَ. اَللَّهُمَّ أَعِزَّ نَصْرَهُ وَمُدَّ فِي عُمُرِهِ وَ زَيِّنِ الأَرْضَ بِطُولِ بَقآئِهِ. اَللَّهُمَّ اکْفِهِ بَغْيَ الحاسِدِينَ وَ أَعِذْهُ مِنْ شَرِّ الکآئِدِينَ وَ أَدْحِرْ عَنْهُ إِرادَةَ الظّالِمِينَ وَ تُخَلِّصْهُ مِنْ أَيْدِي الجَبّارِينَ. اَللَّهُمَّ أَعْطِهِ فِي نَفْسِهِ وَ ذُرِّيَّتِهِ وَ شِيعَتِهِ وَ رَعِيَّتِهِ وَ خآصَّتِهِ وَ عآمَّتِهِ وَ عَدُوِّهِ وَ جَمِيعِ أَهْلِ الدُّنْيا ما تَقِرُّ بِهِ عَيْنُهُ وَ تَسُرُّ بِهِ نَفسُهُ وَ بَلِّغْهُ أَفْضَلَ أَمَلِهِ فِي الدُّنْيا وَ الآخِرَةِ إِنَّکَ عَلي کُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ. اَللَّهُمَّ جَدِّدْ بِهِ ما مُحِيَ مِنْ دِينِکَ وَ أَحْيِ بِهِ ما بُدِّلَ مِنْ کِتابِکَ وَ أَظْهِرْ بِهِ ما غُيِّرَ مِنْ حُکْمِکَ حَتّي يَعُودَ دِينُکَ بِهِ وَ عَلي يَدَيْهِ غَضّاً جَدِيداً خالِصاً مُخْلِصاً لا شَکَّ فِيهِ وَ لا شُبْهَةَ مَعَهُ وَ لا باطِلَ عِنْدَهُ وَ لا بِدْعَةَ لَدَيْهِ. اَللَّهُمَّ نَوِّرْ بِنُورِهِ کُلَّ ظُلْمَةٍ وَ هُدَّ بِرُکْنِهِ کُلَّ بِدْعَةٍ وَ اهْدِهِمْ بِعِزَّتِهِ کُلَّ ضَلالةٍ وَ اقْصِمْ بِهِ کُلَّ جَبّارٍ وَ أَخْمِدْ بِسَيْفِهِ کُلَّ نارٍ وَ أَهْلِکْ بِعَدْلِهِ کُلَّ جَبّارٍ (جابِرٍ) وَ أَجْرِ حُکْمَهُ عَلي کُلِّ حَکَمٍ وَ أَذِلْ لِسُلْطانِهِ کُلَّ سُلْطانٍ. اَللَّهُمَّ أَذِلْ کُلَّ مَنْ ناواهُ وَ أَهْلِکْ کُلَّ مَنْ عاداهُ وَ امْکُرْ بِمَنْ کادَهُ وَ اسْتَأْصِلْ مَنْ حَجَدَ حَقَّهُ وَ اسْتَهانَ بِأَمْرِهِ وَ سَعي فِي إِطْفآءِ نُورِهِ وَ أَرادَ إِخْمادَ ذِکْرِهِ. اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّدٍ المُصْطَفي وَ عَلِيٍّ المُرْتَضي وَ فاطِمَةَ الزَّهْرآءِ وَ الحَسَنِ الرِّضا وَ الحُسَيْنِ المُصَفّي (المُصْطَفي) وَ جَمِيعِ الأَوْصِيآءِ مَصابِيحِ الدُّجي وَ أَعْلامِ الهُدي وَ مَنارِ التُّقي وَ العُرْوَةِ الوُثْقي وَ الحَبْلِ المَتِينِ وَ الصِّراطِ المُسْتَقِيمِ، وَ صَلِّ عَلي وَلِيِّکَ وَ وُلاةِ عَهْدِهِ وَ الأَئِمَّةِ مِنْ وُلْدِهِ وَ مُدَّ فِي أَعْمارِهِمْ وَ زِدْ فِي آجالِهِمْ وَ بَلِّغْهُمْ أَقْصي آمالِهِمْ دِيناً وَ دُنْياً وَ آخِرَةً، إِنَّکَ عَلي کُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ»؛ [۱] به نام خداوند بخشنده بخشايشگر. خداوندا! درود بفرست بر محمد سرور رسولان و آخرين پيغمبران و حجّت پروردگار عالميان، که در [هنگام] پيمان بستن اختيار شده است در [عالم] اشباح و سايه‏ها، از هر آفتي پاک و از هر عيب دور مي‏باشد، آن‏که به او آرزوي نجات است و اميد شفاعت، که دين خداوند به او واگذار گرديده. خدايا! بنيادش را بلند ساز و نورش را درخشنده کن و رويش را سپيد گردان و به او فضل و بلندي مرتبه و درجه و رفعت وسيله را عطا فرما و او را بر مقام پسنديده‏اي برانگيز، که به سبب آن اولين و آخرين بر او غبطه خورند.
و درود بفرست بر علي امير مؤمنان و وارث رسولان و پيشواي سفيدرويان و سيّد اوصيا و حجّت پروردگار عالميان. و درود بفرست بر حسن بن علي امام مؤمنان و وارث رسولان و حجّت پروردگار جهانيان. و درود بفرست بر حسين بن علي امام مؤمنان و وارث رسولان و حجّت پروردگار عالميان. و درود بفرست بر علي بن الحسين (آقاي عبادت‏ کنندگان) امام مؤمنان و وارث رسولان و حجّت پرودرگار عالميان. و درود بفرست بر محمد بن علي امام مؤمنان و وارث رسولان و حجّت پروردگار عالميان. و درود بفرست بر جعفر بن محمد امام مؤمنان و وارث رسولان و حجّت پرودرگار عالميان. و درود بفرست بر موسي بن جعفر امام مؤمنان و وارث رسولان و حجّت پروردگار عالميان. و درود بفرست بر علي بن موسي امام مؤمنان و وارث رسولان و حجّت پروردگار عالميان. و درود بفرست بر محمد بن علي امام مؤمنان و وارث رسولان و حجّت پروردگار عالميان. و درود بفرست بر علي بن محمد امام مؤمنان و وارث رسولان و حجّت پروردگار عالميان. و درود بفرست بر حسن بن علي امام مؤمنان و وارث رسولان و حجت پروردگار عالميان. و درود بفرست بر خَلَف صالح هدايت کننده هدايت شده‏ ات، امام مؤمنان و وارث رسولان و حجّت پروردگار عالميان. بار الها! درود بفرست بر محمد و خاندانش امامان هدايت کننده هدايت شده، علماي راستگوي، نيکان تقوي پيشه، ستون‏ها و پايه‏ هاي توحيدت و بازگو کنندگان وحي تو و حجّت‏هاي تو بر آفريدگانت و جانشينان تو در زمينت که آنان را براي خويش اختيار کردي و بر بندگانت برگزيدي و براي دينت پسنديدي و به شناختنت اختصاص دادي و جامه کرامتت را بر اندامشان پوشاندي و به رحمت خود ايشان را فرا گرفتي و به نعمتت آنان را پرورش دادي و حکمتت را به آنان تغذيه کردي و نور خويش بر ايشان پوشاندي و در ملکوتت آنان را بالا بردي و به وسيله فرشتگانت آنان را احاطه نمودي و به پيغمبرت شرافتشان بخشيدي. خداوندا! بر محمد و بر آل او درود فرست درودي بسيار دائم پاکيزه‏اي که جز ذات تو آن را احاطه نکند و جز علم تو آن را درنيابد و احدي جز تو آن را شمارش ننمايد. بار الها! درود فرست بر وليّ‏ات که زنده کننده سنّت تو، بپاخاسته به امر تو، دعوت کننده به سوي تو، دلالت کننده بر تو و حجّت تو بر خلقت و خليفه ‏ات در زمينت و گواهت بر بندگانت مي ‏باشد. خداوندا! پيروزي ‏اش را برافراز و عمرش را دراز کن و زمين را با طولاني شدن بقاي او زينت بخش. بار الها! از تجاوز حسودان او را نگهدار و از شرّ نيرنگ‏ بازان او را در پناه خويش مصون گردان و خواسته‏هاي [شوم] ستمگران را از او دور فرماي و او را از دست سرکشان رها ساز. خداوندا! به او در مورد خودش و فرزندانش و شيعيانش و رعيتش و خاصّانش و عوامش و دشمنش و تمام اهل دنيا، عطا فرماي آنچه را که چشمش را به آن روشن سازي و دلش را به آن خرسند گرداني و او را به برترين آرزويش در دنيا و آخرت برسان که تو بر هر چيز توانايي. بار الها! به [ظهور] او آنچه از دينت محو شده، تجديد گردان و آنچه از کتابت عوض شده، به او زنده کن و آنچه از احکامت تغيير يافته، به او آشکار ساز، تا اين‏که دين تو به او و بر دست او باز آيد، در حالي که تازه و شاداب و نو و خالص و بي ‏پيرايه، که شکي در آن نباشد و شبهه‏اي به آن راه نيابد و باطلي کنارش نماند و بدعتي در پيشگاهش يافت نشود. بار خدايا! به نور او، هر تاريکي را روشن ساز و به پايه امر او، هر بدعتي را از جاي برکن و به عزّت او، هر گمراهي را منهدم گردان و هر سرکش را درهم شکن و به شمشير او، هر آتشي را خاموش ساز و هر سرکش (ستمگر) را به عدالت او هلاک گردان و حُکمش را بر هر فرماني برتري ده و هر سلطه‏اي را براي حکومتش خوار فرماي. بار خدايا! هر آن‏که با او ستيزه کند، ذليل کن و هر آن‏که با او دشمني ورزد، هلاک گردان و به هر که با او نيرنگ بازد، مکر کن و هر که حقش را انکار نمايد و امرش را سبک شمارد و در پي خاموش کردن نورش تلاش کند و بخواهد يادش را فرو نشاند، از ريشه برکن. خدايا! درود بفرست بر محمد مصطفي و علي مرتضي و فاطمه زهرا و حسن راضي به قضاي تو و حسين مصفّي (برگزيده شده) و تمام اوصيا (جانشينان پيامبر) چراغ ‏هاي روشنگر تاريکي و نشانه ‏هاي هدايت و دلايل تقوي و گيره محکم و ريسمان قوي و راه راست. و درود بفرست بر وليّ خودت و متصدّيان عهدت و امامان از فرزندانش و عمرهايشان را طولاني گردان و بر اجل‏هايشان بيفزاي و آنان را به آخرين مرحله آرزوهايشان در دنيا و آخرت برسان که به راستي تو بر هر چيز توانايي.
اين دعاي شريف از دعاهاي ارزنده ‏اي است، که شايسته است به آن مداومت شود و در هر وقت و هنگام، بر خواندنش مواظبت گردد، به ويژه اوقاتي که به مولايمان صاحب الزمان – عليه صلوات اللَّه – اختصاص بيشتري دارد، مانند شب نيمه شعبان و روز آن، و شب و روز جمعه. و شايد از همين روي باشد که مؤلّف کتاب «جمال الصالحين» اين دعا را از اعمال آن شب برشمرده، با اين‏که ظاهر روايتي که تذکّر داديم آن است که به وقت معيّني اختصاص ندارد، بلکه براي مطلق اوقات وارد شده است، و سيد اجل علي بن طاووس‏ رحمه الله در کتاب «جمال الاسبوع» آن را در اعمال روز جمعه ياد کرده، در آنچه پس از نماز عصر آن روز دعا مي‏ شود، چنين فرموده: ذکر صلوات بر پيغمبر و آل او – که درود خداوند بر او و آنان باد – که از مولايمان حضرت مهدي – صلوات اللَّه عليه – روايت شده، و اگر تعقيب عصر جمعه را به خاطر عذري ترک کردي پس اين صلوات را هيچ ‏گاه وامگذار، به جهت امري که خداي – جلّ جلاله – ما را بر آن آگاه فرموده است.
سپس سند آن را به طور کامل با ذکر حکايتي آورده که از بيم طولاني شدن مطلب، از نقل آن‏ها خودداري نموديم.
و از گفتار سيد که: هيچ‏گاه آن را وامگذار، به جهت امري که خداي – جل جلاله – ما را بر آن آگاه فرموده است. استفاده مي‏شود که از سوي مولايمان صاحب الزمان – عجّل اللَّه فرجه الشريف – در اين باره فرماني به او رسيده، و اين دليل صحّت روايت است، خداوند وليّ نعمت و هدايت است.]
و نيز شاهد بر آنچه گفتيم، دعايي است که در «اقبال» و «زاد المعاد» ياد گرديده و اوّلش چنين است: «اَللَّهُمَّ بحقِّ لَيْلَتِنا هذِهِ وَ مَوْلُودِها…»؛ بار خدايا! تو را به حقّ اين شب و آن‏که در اين شب تولّد يافته. که از اين عبارت مي‏تواني عظمت و اهمّيت اين شب را دريابي، پس مبادا عمرت در اين شب به غفلت و بي‏ خبري بگذرد و خدمت کردن به آن جناب را در آن واگذاري و براي کسي که از برکت ولادتش اين شب آن‏ طور اهمّيت يافته دعا ننمايي، و شايسته است که فرمايش مولايمان حضرت صادق‏ عليه السلام را درباره آن جناب ياد بياوري که: «وَ لَوْ أَدْرَکْتُهُ لَخَدَمْتُهُ أَيّامَ حَياتِي»؛ و اگر زمان او را درک مي‏ کردم تمام روزهاي زندگي ‏ام را در راه او قرار مي ‏دادم. اضافه بر اين‏که اين دعا از جمله اقسام شکرانه آن نعمت بزرگ يعني ولادت امام قائم ‏عليه السلام است، و نيز – چنان‏که در بعضي از روايات که در مستدرک الوسائل منقول است آمده – شبي است که اعمال [بر امام‏عليه السلام] عرضه مي‏شود.

(رک: مکیال المکارم ؛ محمد تقی موسوی اصفهانی؛ ج۲)
————————————————————————————————————
[۱] الغيبة، چاپ مکتبة نينوي الحديثة، ۱۷۰ – ۱۶۸.