سبک زندگی مهدوی و فرهنگ خانواده

عدالت محوری

 

از مؤلفه های اساسی فرهنگ انتظار و مهدویت عدالت دوستی، عدالت محوری و سرشار سازی زمین از عدالت است. اندیشه مهدویت نه تنها با شعار عدالت که با حقیقت عدالت و قسط گره خورده است، به گونه ای که نام مهدی برای بشریت، تداعی کننده عدالت حقیقی و پایدار می باشد.
در دعای ندبه می خوانیم: (أینَ المُرتَجی لازالَه الجَورِ وَ العُدوانِ.)
«کجاست آن منبع امید برای برطرف کردن ظلم و ستم و دشمنی ها.»
امام صادق (ع) می فرمایند:
* (ما یکون هذا الامر حَتّی لایَبقی صِنفٌ مِنَ النّاس إلا قَدوُلُّوا عَلَی النّاس حَتّی لا یقولَ قائلٌ إنّا لَو وُلِّینا لَعَدَلنَا ثُمَّ یقوم القائمُ بِالحقِّ وَالعَدل.) (۱) «امر فرج تحقق نمی پذیرد تا اینکه هر صنفی از مردم به حکومت برسند تا اینکه نگویند اگر ما به حکومت می رسیدیم با عدالت رفتار می کردیم! سپس قائم قیام می کند و با حق و عدالت حکومت می نماید.»
* (إنَّ قائماً… وَالله لَیدخُلَنَّ عَلَیهم عَدلُهُ جَوفَ بُیُوتِهِم کَما یَدخُلُ الحَرُّ والقَرُّ.) (۲)
«به خدا قسم قائم ما (مهدی) عدالت خویش را تا درون خانه های مردم وارد می کند همانطوری که هوای گرم و سرد به درون آن خانه ها وارد می شوند.»
در دعای غیبت می خوانیم:
* (أللهمَّ وأحیِ بِوَلیِّکَ القُرآنَ…حَتّی لایَبقی حَقٌّ إلاّ ظَهَرَ و لا عَدلٌ إلاّ زَهرَ.)
«بارالها! به وسیله ی ولیّت قرآن را زنده کن… تا آنجا که حقی باقی نماند جز آن که آن را ظاهر سازد و عدلی نباشد جز آن که آن را شکوفا نماید.»
در جامعه ی به ظاهر کوچک خانواده ی مهدوی نیز لزوم اجرای عدالت مورد عنایت قرار گرفته، چنانچه امام زمان (ع)، عدالت را نه تنها در جامعه بلکه در فضای خانه ها نیز داخل می کنند.
تعاریف عدالت:
* رعایت حقوق افراد و عطا کردن حق هر صاحب حقی به او.(۳)
* قرار دادن هر چیزی در جایگاه خودش و پرهیز از افراط و تفریط.(۴)
* تساوی و رفع هر گونه تبعیض.
قرآن کریم در خصوص رعایت عدالت در تنظیم روابط خانوادگی می فرماید:
(و إن خِفتُم ألا تُفسِطُوا فیِ الیَتامی فَانکِحُوا ما طابَ لَکُم مِنَ النِّساء مَثنی و ثُلاثَ و رُباعَ فَإن خِفتُم ألا تَعدِلُوا فَواحِدَهً او ما مَلَکَت أیمانُکم ذلک أدنی ألاّ تَعُولُوا.) (۵)
«واگر می ترسید که عدالت را درباره ی (ازدواج با) دختران یتیم مراعات نکنید (از ازدواج با آنان صرف نظر نمایید و) با زنان دلخواه (دیگر) ازدواج کنید، دو تا، سه تا یا چهار تا، پس اگر ترسیدید که (میان همسران) به عدالت رفتار نکنید، پس یک همسر (کافی است) یا (به جای همسر دوم از) کنیزی که مال شماست (کام بگیرید، گرچه کنیز هم حقوقی دارد که باید مراعات شود) این نزدیک تر است که ستم نکنید.»
رسول خدا (ص) می فرمایند:
(وَ مَن کانَت لَهُ امرَأتانِ فَلَم یَعدِل بَینَهُما فیِ القَسمِ مِن نَفسه و مالِهِ جاءَ یوم القیامَهِ مغلولاً مائلاً شِقُّهُ حتّی یَدخُلَ النَّار.) (۶)
«هر که دو زن داشته باشد و در تقسیم خود و خرجی دادن به آنها میانشان به یکسان رفتار نکند، روز قیامت درحالی که دستهایش بسته و نیمی از بدنش به یک طرف کج شده است، آورده شود تا اینکه وارد آتش گردد.»
همچنین درخصوص رعایت عدالت در بین فرزندان و اهل خانه احادیث فراوانی از سوی معصومین (ع) وارد شده که به عنوان نمونه به چند روایت اشاره می کنیم:
* قال الصادق(ع):
(اتَّقُوا اللهَ وَاعدِلُوا فَانَّکم تَعِیبُونَ عَلَی قومٍ لا یَعدِلُون.) (۷)
«از خدا بترسید و عدالت ورزید، چرا که شما از کسانی عیب جویی می کنید که عدالت را اجرا نمی کنند.»
مرحوم علامه مجلسی (رحمه الله) در توضیح روایت فوق می فرمایند:
(إعدِلوا أی فیِ أهالیکم و مُعامِلیکم وکلُّ مَن لکم عَلَیهم الولایه.) (۸)
«یعنی عدالت ورزید نسبت به خانواده و همکاران خود و هر کس که بر آنها ولایت و سرپرستی دارید.»
* قال رسول الله (ص):
(إعدِلُوا بینَ أولادِکم کما تُحِبّونَ أن یَعدِلُوا بَینَکم فی البِرَّ و اللُّطفِ.) (۹)
«میان فرزندان خود به عدالت رفتار کنید همچنان که شما نیز دوست دارید آنان در احترام (نسبت به شما) به عدالت رفتار کنند.»
* (اتَّقُوا الله واعدِلُوا فیِ أولادِکُم.) (۱۰)
«از خدا بترسید و میان فرزندانتان به عدالت رفتار کنید.»
* (إنَّ الله تعالی یُحِبُّ أن تَعدِلُوا بینَ أولادِکم حَتّی فی القُبَلِ).(۱۱)
«خداوند متعال دوست دارد که میان فرزندان خود یکسان عمل کنید حتی در بوسیدن آنها.»
* (ساوُوا بینَ أولادِکُم فِی العَطیَّعه فَلَو کُنتَ مُفضِّلاً أحداً لَفَضَّلتُ النِّساءَ.) (۱۲)
« در دادن هدیه به فرزندان خود میان آنها برابری نهید و اگر قرار بود من یکی از برتری دهم، زنان را برتری می دادم.»
در روایتی از امیرالمؤمنین (ع) آمده است. که رسول خدا (ص) مردی را دید که دو فرزند داشت و یکی را بوسید و دیگری را نبوسید. حضرت رسول (او را مؤاخذه کرده و) فرمودند: چرا میان آن دو برابری نگذاشتی و مساوات را رعایت نکردی!

پی نوشت ها:

  1. ابصارالعین فی انصار الحسین (ع)، ص ۲۶.
    ۲. نظام حقوق زن در اسلام
    ۳. انفال/۲۲.
    ۴. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۲۸.
    ۵. میزان الحکمه، ح ۷۸۵۹.
    ۶. حج/ ۴۱.
    ۷. بحار الانوار، ج ۲۴، ص ۱۶۵.
    ۸. تحریم/ ۶.
    ۹. مستدرک الوسائل، ج ۱۲، ص ۲۰۰.
    ۱۰. بحار الانوار، ج ۷۱، ص ۸۷.
    ۱۱. نحل/ ۳۶.
    ۱۲. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۳۰۸.

منبع: نیلی پور، مهدی؛ خانواده مهدوی، اصفهان: مرغ سلیمان، چاپ سوم