مرابطه به معنی مرزبانی است و فضيلت زیادی دارد. خداي عزّ و جلّ فرمايد: «يا أَيُّها الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»؛ [۱] (اي کساني که ايمان آورده ايد صبور باشيد و يکديگر را به صبر و پايداري سفارش نماييد و مرابطه کنيد و خدا ترس باشيد که پيروز و رستگار شويد.) مرابطه از «رَبْط» به معني بستن گرفته شده، و منظور از آن در کتاب و سنّت چند معني است:
معني اوّل: آنچه فقها در کتاب جهاد از مباحث فقه ياد کردهاند، اينکه: شخص مؤمن در يکي از مراکز نفوذ دشمن اسب [و مرکب] خود را نگاه دارد، براي حفظ بلاد اسلام از يورش و هجوم کفّار – که هرگاه بر مسلمين هجوم آورند – آنها را دفع نمايد. حدّاقل اين مرابطه سه روز و حدّاکثر چهل روز است. و چون از چهل روز بيشتر شود ثواب مجاهدين را خواهد داشت. در استحباب اين گونه مرابطه بين زمان حضور امام عليه السلام و زمان غيبت او فرقي نيست. و اين مرابطه فضيلت بسيار دارد، چنانکه در حديث نبوي که در کتاب جواهر الکلام [۲] به نقل از منتهي از پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله حکايت شده است که فرمود: «يک شب مرابطه [و اسب مهيّا داشتن] در راه خدا از شخصی که يک ماه روزها روزه باشد و شبها به عبادت قيام نمايد، ثوابش بيشتر است، پس هرگاه بميرد عملي که انجام مي داده بر او جريان خواهد يافت، و روزيش بر او جاري خواهد شد، و از فرشتهای که در قبر مردگان را بازجويي کند، ايمن خواهد ماند».
و در حديث نبوي ديگری است که: «هر ميّتي نامه عملش پيچيده و پروندهاش مهر [و بسته] ميشود مگر مرابطه کننده (= مرزبانی) در راه خدا که عملش تا روز قيامت زياد مي گردد، و از فرشته ی بازجوی قبر [از فتنه دوران فترت خ ل] ايمن خواهد ماند».
و در حديث نبوي سومي آمده است: «دو چشم است که آتش به آنها نرسد، چشمي که از خوف خدا گريسته و چشمي که شب را براي حراست و پاسداري در راه خداوند بيدار مانده باشد».
توضيح: اينکه پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله فرموده: «روزيش بر او جاري خواهد شد» شايد منظور عالم برزخ باشد، به قرينه بعضي از اخبار و تفسير بعضي از آيات، چنانکه بر اهل عنايت و خرد پوشيده نيست.
شايسته است در اينجا دو نکته را تذکّر دهيم:
۱- اين گونه مرابطه (=مرزبانی) نيابت بردار است.
۲- اينکه استحباب اين مرابطه در صورتي است که ضرورت نداشته باشد، وگرنه در صورت ضرورت داشتن واجب کفايي خواهد بود.
معني دوّم: مؤمن با امام زمانش مرابطه کند، یعنی خودش را به رشته ولايت او ببندد و مربوط سازد، و به پيروي و ياري حضرتش ملتزم گردد.
اين گونه مرابطه بر همه افراد ضروری است، و نيابت در آن نيست، و يکي از ارکان ايمان است، و خداوند متعال هيچ عملي را بدون آن نمي پذيرد.
و بر اين مطلب دلالت دارد آنچه علي بن إبراهيم قمي به سند صحيحي در تفسير آيه ياد شده از امام صادق عليه السلام آورده که فرمود: بر مصايب (صبر کنيد) بر واجبات (و يکديگر را به صبر واداريد)، بر امامان عليهم السلام (و مرابطه کنيد). [۳] و در تفسير برهان و غير آن از امام باقر عليه السلام آمده است که درباره ی فرموده خداي عزّ و جلّ: «يا أَيُّها الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا». فرمودند: بر انجام فرايض و واجبات صبر کنيد و با دشمنانتان پايداري کنيد، و با امام منتظرتان مرابطه نماييد. [۴]
و در همان کتاب به سند صحيحي از امام صادق عليه السلام آمده که فرمود: بر فرايض و واجبات صبر کنيد و يکديگر را بر مصايب به صبر واداريد و بر امامان مرابطه نماييد. [۵]
و از امام کاظم عليه السلام است که فرمود: بر مصايب صبر کنيد و يکديگر را به تقيّه کردن واداريد و بر کسي که به او اقتدا داريد مرابطه نمائيد، و خدا ترسي را پيشه سازيد، باشد که پيروز و رستگار شويد. [۶]
و از يعقوب سرّاج از حضرت امام صادق عليه السلام در معني آيه شريفه چنين آمده است: بر اذيّت در راه صبر کنيد. راوي گويد: عرضه داشتم: (فَصابِرُوا)؟ فرمود: [يکديگر را] بر دشمنتان با وليّتان به صبر واداريد. عرض کردم: (وَ رَابِطُوا)؟ فرمود: بر پاي ماندن بر إمامتان، و تقوا و خداترسي را پيشه سازيد باشد که پيروز و رستگار شويد. عرضه داشتم: اين تنزيل است؟ فرمود: آري. [۷]
و در حديث ديگري آمده که فرمود: با امامتان در آنچه به شما امر فرموده و بر شما فرض کرده مرابطه نماييد.
وجوب مرابطه به اين معني از ضروريات مذهب است. دلالت آيات و اخبار بر این سخن همچون خورشيد نيمروز روشن است، پس بر آنان که چشم و گوششان باز است، پوشيده نيست.
معني سوّم: اسب و مانند آن را به انتظار ظهور صاحب الزمان – عجّل اللَّه تعالي فرجه – نگاهدارد، تا بر آن سوار شده و با دشمنان آن حضرت مقابله نمايد.
اين گونه از مرابطه از مستحبات مؤکَّد است. دليل بر فضيلت آن روايتي است که در فروع کافي در کتاب الدّواجن به سند خود از ابن طيفور متطبّب آورده که گفت: حضرت ابوالحسن عليه السلام به من فرمود: بر چه مرکبي سوار مي شوی؟ عرضه داشتم: بر أُلاغ. آن حضرت عليه السلام فرمود: آن را چند خريده اي؟ عرض کردم: سيزده دينار. فرمود: اين همان اسراف است اينکه الاغي را به سيزده دينار خريداری کنی و اسب تاتاری را واگذاری. عرضه داشتم: اي سرور من به درستي که هزينه اسب تاتاري از هزينه الاغ بيشتر است. فرمود: البته کسي که هزينه الاغ را مي دهد، هزينه ی اسب را هم مي دهد، آيا ندانسته اي که هر کس اسبي را به انتظار امر ما نگاهدارد، و به سبب آن دشمنان را خشمگين سازد، او به ما منسوب باشد، خداوند روزيش را فراخ گرداند، و شرح صدر به او عطا کند، و به آرزويش برساند، و يار او بر حوائجش باشد. [۸]
و در برهان و غير آن به نقل از تفسير عيّاشي به سند خود از امام صادق عليه السلام در معني آيه مرابطه آمده است: صبر کنيد، ميفرمايد: از گناهان، و يکديگر را به صبر واداريد بر انجام فرايض و واجبات، و خداترسي را پيشه کنيد، خداوند فرمايد: امر به معروف و نه ياز منکر نماييد. سپس فرمود: و کدام منکر از اين زشت تر که اين امّت بر ما ظلم کردند و ما را کشتند؟ و مرابطه کنيد. [خداوند] فرمايد: در راه خدا [مرابطه کنيد]. و ماييم راه بين خدا و خلق او، و ماييم رشته ارتباط، توجّه کنيد هر کس در دفاع از ما جهاد کند به راستي که از پيغمبر صلي الله عليه و آله و آنچه از سوي خداوند آورده جهاد کرده است… [۹]
و در همان کتاب از حضرت ابوجعفر امام باقر عليه السلام درباره اين آيه آمده که فرمود: درباره ما نازل گشت، و رباطي که به آن مأمور شده ايم هنوز نشده، و از نسل ما آن مرابط خواهد بود. [۱۰]
توضيح: منظور از مرابط – چنانکه از تأمل در فرمايشات ايشان عليهم السلام برايم ظاهر شده – همان امام منتظر – عجل اللَّه تعالي فرجه الشريف – مي باشد، و جهت اين نامگذاري براي آن حضرت روشن است.
(رک: مکیال المکارم؛ محمد تقی موسوی اصفهانی؛ جلد ۲)
——————————————————————————————————-
[۱] سوره آل عمران، آيه ۲۰۰.
[۲] جواهر الکلام، ۴۰:۲۱.
[۳] تفسير برهان، ۱۲۹:۱.
[۴] تفسير برهان، ۳۳۴:۱، ح ۴ و سوره آل عمران، آيه ۲۰۰.
[۵] تفسير برهان، ۳۳۴:۱، ح ۲.
[۶] تفسير برهان، ۳۳۴:۱، ح ۳.
[۷] تفسير برهان، ۳۳۵:۱، ح ۱۲.
[۸] فروع کافي، ۵۳۵:۶، ح ۱، باب دواجن.
[۹] تفسير برهان، ۳۳۵:۱، ح ۱۰.
[۱۰] تفسير برهان، ۳۳۵:۱، ح ۱۳.
آخرین دیدگاه‌ها