پرهيز کردن و دوري جستن از مجالس بيکارگان و گمراهان، آنها که ياد امام عليه السلام را به مسخره ميگيرند يا آن حضرت را به بدي ياد مي کنند، يا بر آن بزرگوار خرده مي گيرند، يا وجود شريفش را انکار مي نمايند، يا اينکه از يادکردن حضرتش روي گردانند، يا مؤمنان منتظر آن جناب را به تمسخر مي گيرند، ضروری است.
خداي – عزّ و جلّ – فرمايد: «وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَيْکُمْ فِي الکِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آياتِ اللَّهِ يُکْفَرُ بِها وَ يُسْتَهْزَئُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتّي يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّکُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جامِعُ المُنافِقِينَ وَ الکافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعاً»؛ [۱] و همانا [خداوند] در کتاب بر شما نازل فرمود که هرگاه شنيديد به آيات خداوند کفر ورزيده مي شود و استهزا مي گردد پس با آنان [کافران و استهزا کنندگان] ننشينيد تا در سخني ديگر داخل شوند که [اگر با آنها همنشين شويد] شما هم به حقيقت مانند آنان خواهيد بود، همانا خداوند همگي منافقان و کافران را در جهنّم خواهد کرد.
و در تفسير علي بن ابراهيم قمي رحمه الله آمده که گويد: آيات خداوند: امامان عليهم السلام هسنتد.[۲]
و در اصول کافي به سند صحيحي از شعيب عقرقوفي آمده که گفت: از حضرت ابوعبداللَّه امام صادق عليه السلام درباره فرموده خداي تعالي: «وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَيْکُمْ فِي الکِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آياتِ اللَّهِ يُکْفَرُ بِها وَ يُسْتَهْزَئُ بِها…» پرسيدم، فرمود: منظور آن است که چنانچه شنيدي کسي حق را انکار مي دارد و آن را دروغ مي شمارد، و نسبت به امامان عليه السلام ناروا مي گويد، از کنارش برخيز و با او همنشيني مکن هر کس که باشد.[۳]
و در همان کتاب در خبر صحيح از آن حضرت عليه السلام آمده که فرمود: هر کس به خدا و روز بازپسين ايمان دارد در جايي ننشيند که امامي در آن مذمّت شود يا مؤمني اهانت گردد. [۴]
و در همان کتاب از آن جناب عليه السلام روايت آمده که فرمود: سه مجلس است که خداوند آنها را دشمن مي دارد و نقمتش را بر اهل آن مي فرستد، پس با آنها [اهل آن مجالس] همنشيني و مجالست مکنيد: يکي: آن مجلس است که کسي در آن قرار دارد که در فتواي خود دروغ مي گويد، و ديگر مجلسي که ياد دشمنانمان در آن تازه مي شود و ياد ما در آن کهنه [و فراموش شده] است، و مجلسي که در آن از [پيروي] ما جلوگيري مي شود در حالي که تو مي داني [که در آن مجلس چنين چيزي هست]. رواي گويد: سپس امام صادق عليه السلام سه آيه از کتاب خداوند را تلاوت کرد که گويي در دهانش بود – يا گفت: گويا در مشتش بود -: «وَ لا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْواً بِغَيْرِ عِلْمٍ»؛ [۵] و به آنان که جز خداوند را مي خوانند دشنام ندهيد که [آنان نيز] خداوند را ستمگرانه از روي ناداني دشنام مي دهند. «وَ إِذا رَأَيْتَ الَّذِينَ يَخُوضُونَ فِي آياتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتّي يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ»؛ [۶] و هرگاه کساني را مي بيني که [براي خورده گيري و طعنه زدن] در آيات ما گفتگو مي کنند پس از آنان اعراض کن تا در سخني ديگر وارد شوند. «وَ لا تَقُولُوا لِما تَصِفُ أَلْسِنَتُکُمُ الکَذِبَ هذا حَلالٌ وَ هذا حَرامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَي اللَّهِ الکَذِبَ»؛ [۷] و مگوييد به سبب آنچه زبانهايتان به دروغ توصيف کند که اين حلال است و آن حرام تا بر خداوند دروغ بنديد.[۸]
و در همان کتاب از آن حضرت عليه السلام آمده که فرمود: هر گاه به ناصبيان و مجالست با آنان دچار گشتي مانند کسي باش که بر روي سنگ سرخ شده اي باشد تا از آنجا برخيزي، زيرا که خداوند آنها را دشمن مي دارد و لعنتشان مي کند، پس اگر ديدي که در باره يکي از امامان گفتگو مي کنند برخيز زيرا که خشم [و کيفر] خداوند در آنجا بر آنها فرود خواهد آمد. [۹]
و در همان کتاب در خبر صحيحي از آن جناب عليه السلام است که فرمود: هر کس نزد دشنام دهنده اولياي خدا بنشيند، به تحقيق خداي تعالي را معصيت کرده است. [۱۰] و در همان کتاب نيز از آن حضرت عليه السلام آمده که فرمود: هر کس در مجلسي بنشيند که در آن به يکي از امامان عليه السلام دشنام داده مي شود و مي تواند برخيزد ولي اين کار را نکند خداوند در دنيا لباس ذلّت بر اندامش بپوشاند و در آخرت عذابش کند، و آنچه از نيکي از جهت معرفت ما بر او منّت نهاده از وي سلب فرمايد. [۱۱]
و در تفسير البرهان از کشي به سند خود از محمد بن عاصم آورده که گفت: شنيدم حضرت امام رضا عليه السلام مي فرمود: اي محمد بن عاصم به من خبر رسيده که تو با واقفيان مجالست مي کني؟ عرض کردم: آري، فدايت گردم، من با آنان مجالست مي کنم در حالي که با ايشان مخالف هستم. آن حضرت عليه السلام فرمود: با آنان مجالست مکن، خداي عزّ و جلّ فرموده: «وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَيْکُمْ فِي الکِتابِ أَنْ إِذا سَمِعْتُمْ آياتِ اللَّهِ يُکْفَرُ بِها وَ يُسْتَهْزَئُ بِها فَلا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتّي يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّکُمْ إِذاً مِثْلُهُمْ»؛ منظور از آيات: اوصيا هستند، و آنان که کفر ورزيدند: يعني واقفيان. [۱۲]
اينکه واقفيان ذکر شده اند از باب ياد کردن يکي از مصاديق است، همچنان که ياد کردن اوصيا از باب ذکر يکي از مصاديق آيات اللَّه مي باشد، چنان که پوشيده نيست.
از آيه ی شريفه به ضميمه آنچه در تفسير آن روايت گرديده و به ضميمه ساير روايات، حرمت نشستن در مجالس اهل ضلالت – که به بعضي از اقسام آنها در اوّل اين مبحث اشاره کرديم – استفاده مي شود، به جهت نهيي که در آن آمده که ظاهر آن حرمت مي باشد. بلکه از آيه شريفه استفاده مي شود که اين گناه در شمار گناهان کبيره قرار دارد، چون خداي عزّ و جلّ فرموده: (شما نيز مانند آن هاييد) که دلالت دارد بر اينکه هر کس با آنها همنشيني کند مانند آنها است، بلکه از کساني که با ايشان مجالست نمايند به عنوان «منافقين» تعبير فرموده و آتش جهنم را براي آنان وعده کرده است که مي فرمايد: (همانا خداوند همگي منافقان و کافران را در جهنم جمع خواهد ساخت) پس بزرگي اين گناه و از کبائر بودن آن ظاهر گشت. از خداي عزّ و جلّ خواستاريم که ما را به آنچه رضاي اوست توفيق دهد، و از آنچه موجب سخط و غضبش ميباشد حفظ فرمايد.
و در دعا آمده است: «أَوْ لَعَلَّکَ رَأَيْتَنِي آلِفَ مَجالِسَ البَطّالِينَ فَبَيْني وَ بَيْنَهُمْ خَلَّيْتَنِي»؛ يا شايد که مرا ديده اي با مجالس بيکارگان و ياوه جويان ألفت گرفته ام پس مرا در ميان آنان واگذاشته اي.
و همين حسرت و نقمت بس است – از آن به خداوند پناه مي بريم -.
(رک: مکیال المکارم؛ محمد تقی موسوی اصفهانی؛ جلد ۲)
—————————————————————————————
[۱] سوره نساء، آيه ۱۴۰.
[۲] تفسير قمي ۱۵۶:۱.
[۳] اصول کافي ۳۷۷:۲.
[۴] اصول کافي ۳۷۷:۲.
[۵] سوره انعام، آيه ۱۰۸.
[۶] سوره انعام، آيه ۶۸.
[۷] سوره نحل، آيه ۱۱۶.
[۸] اصول کافي ۳۷۸:۲، ح ۱۲.
[۹] اصول کافي ۳۷۹:۲، ح ۱۳.
[۱۰] اصول کافي ۳۹۷:۲، ح ۱۴.
[۱۱] اصول کافي ۳۷۹:۲، ح ۱۵.
[۱۲] تفسيرالبرهان ۴۲۳:۱، ح ۴: و سوره نساء، آيه ۱۴۰.
آخرین دیدگاه‌ها