از جهات موجب برای دعای بر فرج امام زمان علیه السلام عطا و بخشش آن حضرت است. در بحار و غاية المرام از طريق عامّه از پيغمبر اکرم ‏صلي الله عليه و آله روايت شده که فرمود: هنگام جدايي‏هاي زمانه و آشکار شدن فتنه‏ ها و آشوب‏ها، مردي خواهد بود که بخشش‏ هايش گواراست. [۱]

مي‏گويم: اين‏که بخشش‏هاي آن حضرت گوارا خواهد بود، به خاطر آن است که مؤمنين قبل از ظهورش در تنگنا و فشار واقع مي‏شوند و به انواع سختي ‏ها و مصيبت ‏ها دچار مي ‏گردند، چنان‏که در تفسير آيه: «وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَيْ‏ءٍ مِنَ الخَوْفِ وَ الجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الأَمْوالِ و الأَنْفُسِ وَ الَّثمَراتِ»؛ [۲] (و البته شما را به چيزهايي از [قبيل] ترس و گرسنگي و کمبود اموال و جان‏ها و آفات زراعت‏ها مي ‏آزماييم.) از امام صادق ‏عليه السلام آمده که اين‏ها براي مؤمنين پيش از قيام قائم ‏عليه السلام [۳] است.
و در حديث ابراهيم کرخي که در کتاب کمال الدين از حضرت صادق ‏عليه السلام روايت شده در وصف حضرت قائم‏ عليه السلام آمده که فرمود: اي ابراهيم! اوست که گرفتاري شيعيان را پس از سختي شديد و بلاي طولاني و ترس و جزع، فرج بخشد. [۴]
و در تفسير آيه «حمعسق» [۵] از حضرت ابوجعفر باقر عليه السلام آمده که فرمود: (حم) حتمي بودن و (ع) عذاب و (س) سنون؛ سال خشکي و قحطي است مانند قحط سالي زمان يوسف و (ق) قذف و پرتاب‏ها و مسخ است که در آخر الزمان واقع مي‏شود. [۶]
مخفي مباد که: فرج و گشايش امر بعد از شدّت، و بخشش پس از فشار و مشقّت، گواراتر است از غير آن، از همين روي در اوّل آن حديث، حضرت ‏عليه السلام اشاره فرمود به اين بيان که: هنگام جدايي ‏هاي زمانه و آشکار شدن فتنه ‏ها و آشوب ‏ها … و احتمال هم دارد که از اين جهت بخشش‏هاي آن حضرت – عجّل اللَّه فرجه الشريف – گوارا باشد که توأم با منّت نيست. چنان‏که شيوه بسياري از مردم است که اگر چيزي به کسي بدهند کم مي‏دهند و منّت زيادي مي‏گذارند. و يا از اين جهت که آن حضرت کريم‏ترين مردم و برترين آن‏هاست در شأن و عظمت. و ترديدي نيست که عطا و بخشش کريم گواراتر از غير اوست و يا از جهت کثرت بخشش آن جناب است، که از طريق عامّه از رسول خدا صلي الله عليه و آله در وصف قائم‏ عليه السلام آمده: در آخر الزمان خليفه ‏اي خواهد بود که مال را بي‏شماره مي‏دهد. [۷]
و در حديث ديگري از آن حضرت است که: و مال در آن زمان و روزگار بسيار است. مردي مي‏گويد: اي مهدي! به من بده. پس مي‏ فرمايد: برگير. [۸]
اين دو روايت را در غاية المرام آورده است.

(رک: مکیال المکارم؛ محمدتقی موسوی اصفهانی؛ مترجم: مهدی حائری قزوینی)
———————————————————————————-
[۱] بحار الانوار: ۸۲:۵۱.
[۲] سوره بقره، آيه ۱۵۵.
[۳] البرهان: ۱۶۷:۱.
[۴] کمال الدين: ۳۳۵:۲.
[۵] سوره شوري، آيه ۱.
[۶] المحجّة: ۱۹۰.
[۷] بحار الانوار: ۱۰۵:۵۱.
[۸] غاية المرام: ۷۰۲.