شباهت حضرت مهدی به حضرت آدم
۱- خلافت الاهی و وراثت زمین: خداوند حضرت آدم را خلیفه ی خود در تمام زمین قرار داد و او را وارث آن ساخت. در قرآن کریم در باره وی چنین می فرماید:
إِنِّي‏ جاعِلٌ‏ فِي الْأَرْضِ خَليفَةً (۱)
«من در زمين جانشينى خواهم گماشت.»

و خداوند حضرت حجّت علیه السلام را نیز وارث زمین خواهد ساخت و خلیفه ی خود در زمین خواهد نمود چنان که از حضرت صادق علیه السلام روایت شده است که در تفسیر این آیه می فرماید:
وَعَدَ اللَّهُ‏ الَّذينَ‏ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى‏ لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً يَعْبُدُونَني‏ لا يُشْرِكُونَ بي‏ شَيْئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ. (۲)
(خدا به كسانى از شما كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏اند، وعده داده است كه حتماً آنان را در اين سرزمين جانشين [خود] قرار دهد؛ همان گونه كه كسانى را كه پيش از آنان بودند جانشين [خود] قرار داد، و آن دينى را كه برايشان پسنديده است به سودشان مستقر كند، و بيم ایشان را به ايمنى مبدّل گرداند، [تا] مرا عبادت كنند و چيزى را با من شريك نگردانند، و هر كس پس از آن به كفر گرايد؛ آنانند كه نافرمانند.)
او قائم و یاران وی می باشند و هنگام ظهور او در مکّه در حالی که دست بر صورت می کشد و می گوید: سپاس خدایی را که وعده خویش را در باره ما محقّق داشت و ما را وارث زمین ساخت. (۳)
۲ – گریستن : پیامبر خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: «آدم آنقدر بر فراق بهشت گریست تا این که (اشک) از دو گونه اش مانند آب راههایی جاری گشت.»(۴)
حضرت قائم علیه السلام نیز مانند حضرت آدم گریه بسیار دارد؛ چنان که در زیارت ناحیه از آن حضرت در خطاب به جدّ گرامی خویش حضرت سید الشهدا می فرماید:
فَلَأَنْدُبَنَّكَ صَبَاحاً وَ مَسَاءً، وَ لَأَبْكِيَنَّ عَلَيْكَ بَدَلَ‏ الدُّمُوعِ‏ دَما. (۵)
«شب و رور برای تو می نالم و به جای اشک خون می گریم.»
۳ – دانش همه چیز: خدای متعال در باره آدم می فرماید:
وَ عَلَّمَ‏ آدَمَ‏ الْأَسْماءَ كُلَّها. (۶)
و [خدا] همه [معانى‏] نام ها را به آدم آموخت‏.
و امّا قائم؛ خداوند آنچه به آدم آموخت به او نیز آموخت و افزوده بر آن مطالب دیگری را نیز بدو آموخت. چه این که آدم ۲۵ حرف از اسم اعظم را آموخته بود؛ ولی پیامبر خدا ۷۲ حرف از آن را آموخت و تمام اموری که خداوند به پیامبرش داده به اوصیای ایشان نیز ارزانی کرده است تا این که نوبت به مولای ما حضرت صاحب الزمان می رسد. کلینی از امام باقر علیه السلام نقل می کند که فرمود:
آن علمی که به آدم علیه السلام نازل شد دیگر برداشته نشد و هیچ عالمی نمرده مگر این که علم خود را به ارث گذاشته است. زمین بدون عالم باقی نمی ماند. (۷)
۴ – احیای زمین: آدم زمین را با عبادت خدا زنده کرد پس از آن که پریان با کفر و طغیان خویش زمین را میرانده بودند.
قائم علیه السلام نیز زمین را با دین خدا و عبادت و عدالت و بر پایی حدود الاهی زنده خواهد کرد پس از آن که به کفر و معصیت اهل زمین مرده باشد. امام باقر علیه السلام در باره آیه:
اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِ‏ الْأَرْضَ‏ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ. (۸)
( بدانيد كه خدا زمين را پس از مرگش زنده مى‏گرداند. به راستى آيات [خود] را براى شما روشن گردانيده‏ايم، باشد كه بينديشيد.)
فرمود:
«خداوند عزّ و جلّ به وسیله قائم زمین را پس از مرگش زنده می کند،  منظور از مرگ آن کفر اهل آن می باشد که کافر در حقیقت مرده است.»(۹)

(رک. ترجمه مکیال المکارم ۱ : ۱۹۶ – ۱۹۸ مترجم: سیّد مهدی حائری قزوینی )

———————————————————————————————————————————-
۱ . بقره ۳ :۳۰
۲ . سوره نور ۲۴ :۵۵
۳ . تفسیر البرهان ۳ : ۱۴۶
۴ .  بحار الانوار ۱۱ : ۲۰۴
۵ . ابن المشهدي، المزار الكبير : ۵۰۱ و تسلية المجالس و زينة المجالس (مقتل الحسين عليه السلام) ‏۲: ۱۳۳ و بحار الأنوار ‏۹۸: ۲۳۸ .
۶ . (بقره ۳ : ۳۱ )
۷ . الکافی ۱ : ۲۲۲، ح ۵ . مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنْ فَضَالَةَ بْنِ أَيُّوبَ عَنْ عُمَرَ بْنِ أَبَانٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ‏ إِنَّ الْعِلْمَ الَّذِي نَزَلَ مَعَ آدَمَ ع لَمْ يُرْفَعْ وَ مَا مَاتَ عَالِمٌ فَذَهَبَ عِلْمُهُ.
۸ . سوره حدید ۵۷ : ۱۷
۹ . بحار الانوار ۵۱ : ۵۴