از وظائف شیعه در عصر غیبت زيارت مشاهد رسول خدا و ائمه معصومين به نيابت از حضرت صاحب الزمان است.
زیرا اين عمل از اقسام صله امام است.

در کافي از علي بن ابراهيم حضرمي از پدرش از حضرت موسي بن جعفر عليه السلام روايت آمده که ضمن حديثي فرمود: … پس هرگاه به نزد قبر پيغمبر صلي الله عليه و آله رفتي و آنچه بر تو لازم است به جاي آوردي، دو رکعت نماز بگزار، سپس بالاي سر پيغمبر صلي الله عليه و آله بايست و بگو: سلام بر تو اي پيغمبر خدا از طرف پدرم و مادرم و همسرم و فرزندانم و تمام بستگانم، و از سوي تمام اهل شهرم آزاد و برده و سفيد و سياهِ آنان، پس اگر به کسي بخواهي بگويي من از سوي تو بر رسول خدا صلي الله عليه و آله سلام کردم راست گفته باشي. [۱]
از جمله امور متداول متعارف بين خواص و عوام شيعه از زمان ‏هاي گذشته تا زمان ما، نيابت نمودن در مشاهد مشرفه است، و علماي ما – رضوان اللَّه عليهم – عنوان و چگونگي آن را در کتاب‏هاي زيارات و غير آن‏ها يادآور شده‏ اند، و فرق گذاشتن بين امام و غير او از مؤمنين در اين باره چيزي است که دل‏هاي اهل دين و بينش و يقين آن را نمي ‏پذيرد.
علّامه مجلسي ‏رحمه الله در مزار بحار به نقل از مؤلف مزار کبير حکايت نموده، و اين است عبارت حکايت شده: و حضرت هادی ‏عليه السلام زيارت کننده ‏اي را از سوي خود به مشهد حضرت ابي عبد اللَّه‏ عليه السلام فرستاد، پس فرمود: براي خداوند جاهايي است که دوست مي‏دارد در آن‏ها دعا شود که اجابت فرمايد، و البته حائر امام حسين‏ عليه السلام از آن جاهاست.[۲]
هرگاه استحباب نيابت کردن از آن حضرت‏ عليه السلام در زيارت بعضي از مشاهد امامان ‏عليهم السلام ثابت شد، پس بدون ترديد بين آن حَرَم و مشاهد ديگر امامان ‏عليهم السلام تفاوتي نخواهد بود.
از جمله کساني که تصريح کرده ‏اند به استحباب زيارت مشاهد پيغمبر و ائمه معصومين ‏عليهم السلام به نيابت از معصومين‏ عليهم السلام و از مؤمنين، عالم محدث عاملي ‏رحمه الله در کتاب وسائل الشيعه است، که گفته: باب استحباب زيارت از سوي مؤمنين و معصومين ‏عليهم السلام. [۳] سپس روايت داوود صرمي را از حضرت ابوالحسن امام هادي عسکري‏ عليه السلام آورده که گفت: به آن حضرت‏ عليه السلام عرض کردم: من پدر شما را زيارت کردم و آن را براي شما قرار دادم، فرمود: به سبب آن براي تو از سوي خداوند پاداش و اجر بزرگي است و ما از تو سپاسگزاريم.
در اين حديث بر مطلب مورد بحث دلالتي نيست، چون ظاهر از آن هديه کردن ثواب زيارت است نه نيابت نمودن در زيارت، و بر فرض که ظهور اين مطلب را انکار نمايي لااقل احتمال اين معني در اينجا هست، و با احتمالِ خلاف، استدلال ساقط است.

(رک: مکیال المکارم؛ محمدتقی موسوی اصفهانی؛ ج ۲)

———————————————————————————-

[۱] فروع کافي، ۳۱۴:۴.
[۲] بحارالانوار، ۲۵۷:۱۰۲.
[۳] وسائل الشيعه، ۴۶۴:۱۰، باب ۱۰۳، ح ۱.