چکیده
مـقـاله حـاضـر بـا عـنـوان “ویژگیهای یاران خاص امام زمان علیه السلام” نوشتاری است درباره یـاران حـضـرت حضرت مـهـدی علیه السلام، مـاهـیت یاران خاص و خصوصیات آنان. از این رو، پس از ذکر مـقـدمـهای کـوتـاه، یاران آن حضرت، ستاد فرماندهی حکومت جهانی و ماهیت یاران خاص، مورد بحث قرار گرفته است. پس از آن ویژگیهای آنان بررسی شده و در پایان نکاتی به صورت نتیجه ارائه گردیده است .
مقدمه
بشر هنوز تابش خورشید فروزانش را به انتظار نشسته است و دیری نمیپاید که لحظه انتظـار به سرآید و عطر دل انگیز ظهورش، زندگی بشر را بهاری کند و سرسبزی و خرّمی و طراوت و نشاط را به انسانها هدیه دهد.
وقتی حضرت مهدی علیه السلام بیاید حاکمیت نظام سیاسی جهان را دگرگون میسازد. ظلم و استکبار، کفر و شرک و نفاق را ریشهکن میکند. آیین پاک محمدی صلی الله علیه و آله را در جهان مستقر مینماید و همه عالم را زیر پرچم توحید، به سعادت میرساند. امنیت جهانی برقرار میسازد، اقتصاد جهانی را متحول میکند. زمینی در جهان نمیماند مگر این که سرسبز و خرم میشود و خیر و برکت از همه جا میبارد.
علم و فرهنگ مردم جهان را دگرگون میسازد. فنّاوریِ ارتباطات به درجهای میرسد که زمین زیر پای مردم درنوردیده میشود و دربهای آسمان به رویشان باز میگردد… .
بدیهی است که پیروزی حق بر باطل و ایجاد این همه تحولات بنیادین همهاش با کرامت و معجزه صورت نمیگیرد، بلکه علاوه بر رهبری و مدیریتی معصوم و برنامهای جامع و جهان شمول، کادر اجرایی بسیار کاردان و لایق و توانمند لازم است تا بتوان چنین تحولی در سطح جهان ایجاد کرد و به تعبیر امـام عـلی علیه السلام «اَفـْلَحَ مَنْ نَهَضَ بِجَناجٍ». پیروزمند کسی است که یار و یاور داشته باشد.
در این مقاله، به اجمال خصال یاوران حضرت مهدی عجل الله فرجه توصیف میگردد.
یاران حضرت مهدی علیه السلام
یاران امام زمان علیه السلام چند دستهاند. دستهای از آنان، یاران خاص و ستاد فرماندهی آن حضرت هستند که تعدادشان ۳۱۳ نفر است و همانهایند که قرآن کریم در آیه ۸ سوره هود از آنان به عنوان (امت معدودۀ) یاد میکند.
هرگاه زمان ظهور برسد، خداوند این افراد را در اندک زمانی در مکّه حاضر میکند و بدون حضور اینان قیام حضرت مهدی علیه السلام شروع نمیشود.
دسته دوم از یاران آن حضرت -که پس از جمع آمدن پرچمداران و ستاد فرماندهی به یاری ایشان میآیند – طبق روایات ۱۰ یا ۱۲ هزار نفرند. وقـتـی این حلقه کامل شد، حرکت و قیام، آغاز میشود.
حلقه سوم از یاران، مؤ منانی هستند که پس از شروع قیام به آنان میپیوندند و لحظه به لحظه بر تعداد آنان افزوده میشود.
۱- ماهیت یاران خاص
یاران خاص حضرت مهدی علیه السلام چه ماهیتی دارند؟ چه کسانیاند؟ مشخصات آنان چیست؟ و… .
طبق روایات، مشخصات ظاهـری یاران خاص امام زمان علیه السلام؛ اسم، نسب، شغل، زبان و القاب آنان در صحیفهای ثبت شده و نزد آن حضرت موجود است :
امام جواد علیه السلام به نقل از پدران بزرگوارش میفرماید:
«همراه قائم علیه السلام صحیفه مهر شدهای هست که اسامی یارانش همراه با ویژگیها، شهر، زینت و کنیههایشان در آن نوشته شده است» .
«چون (قائم علیه اسلام) قیام کند یارانش به تعداد اصحاب بدر و اصحاب حضرت طالوت، به دور او گرد میآیند و آنان ۳۱۳ تن هستند. «اِذا قامَ تَجْتَمِعُ اِلَيْهِ اَصْحابـُهُ عَلی عِدَّةِ اَهْلِ بَدْرٍ وَ اَصْحابِ طالُوتَ، وَ هُمْ ثَلاثَمِاءَةٍ وَ ثَلاثَةَ عَشَرَ رَجُلاً…»
خداوند این افراد را از دورترین شهرهای دنیا برای یاری حضرت گرد میآورد.
در برخی روایات اسامی شهرهایشان نیز ذکر شده است. امام باقر علیه السلام میفرماید:
«سیصد و اندی نفر، به تعداد اهل بدر (۳۱۳ نفر) در میان رکن و مقام با قائم علیه السلام بیعت میکنند که نجبای مصر، ابدال شام و اخیار از اهل عراق در میان آنهاست» .
در روایتی دیگر آمده است: «پنجاه نفرشان اهل کوفهاند و بقیه از اطراف و اکناف جهان، که یکدیگر را نمیشناسند و بدون وعده قبلی گرد آمدهاند».
در روایات از یاران خاص حضرت با عناوین زیر یاد شده است: “رجال الهیون”، “رجال مسوّمه”، “اصحاب الالویه”، “امراء”، “وزراء”، “خیر الامّه”، “ذخر اللّه”، “نقباء”، “خواص”، “اولی قوّة”، “حکّام اللّه فی ارضه علی خلقه”، “الحکّام علی الناس” و…
رسول خدا صلی الله علیه و آله می فرماید:
«او را در طالقان گنجهایی است که از طلا و نقره نیست، بلکه اسبهایی است بسیار زیبا و مردانی کاردان و کارساز» «وَ لَهُ بِالطّالِقانِ کُنُوزٌ لا ذَهَبَ وَ لا فِضَةِ، اِلاّ خُيُولٌ مُطَهَّمَةٌ، وَ رِجالٌ مُسَوَّمَةٌ …»
حضرت علی علیه السلام میفرماید: «گروهی از مردان الهی دور او گرد میآیند، دعوتش را بر پای میدارند و یاریاش میکنند. آنها وزیران او هستند که سنگینی مسائل کشوری را بر عهده میگیرند و او را در مسئولیت بزرگی که خداوند به عهدهاش گذاشته، یاری میکنند.» «وَ لَهُ رَجالٌ اِلهُیّون یُقیمُونَ دَعْوَتَهُ وَ یَنْصُرُونَهُ، هُمْ الوُزَراءٌ لَهُ، یَتَحَمَّلُونَ اَثْقُالَ المَمْلَکَةِ عَنْهُ، وَ یُعینُونَهُ عَلی ما قَلَّدَه اللّهُ.»
امام صادق علیه السلام میفرماید: «آنها فرماندهان، قاضیان، حاکمان شرع و فقیهان دیناند.» «وَ هُمُ النُّجَباءُ وَ الْقُضاةُ وَ الْحـُکـّامُ وَ الفُقَهاءُ فِی الدّیِن ….» (منتخب الاثر، لطف اللّه صافی، ص ۴۸۵، چاپ تهران، ۱۳۷۳ ه)
«آنان پرچمدارانیاند که از جانب خدا در روی زمین بر بندگان او حکومت میکنند.» «هُمْ اَصْحابُ الاَلوِیَةِ، وَ هُمْ حُکّامُ اللّهِ فی اَرْضِهِ عَلی خَلْقِهِ».
بر اساس روایتی دیگر: «آنان بهترین امتاند که با نیکان اهل بیت همراه هستند.» «اُولئِکَ هُمْ خِیارُ اَلاُمَّةِ مَعَ اَبْرارِ اِلعِترَةِ …».
بـر اساس بعضی روایات پنجاه تن از آنها را زنـان تشکیل میدهند.
خلاصه کلام این که تدبّر در روایات یاد شده معلوم میکند که آنان افرادی معمولی نیستند. بلکه مردانی الهی و نیروهایی زبده، لایق و کاردان، بطانه و اصحاب سرّ امام زمان علیه السلام هستند.
۲- ماموریت یاران خاص
از جمله اموری که در شناسایی هر چه بیشتر ماهیت یاران خاص امام زمان علیه السلام به ما کمک میکند، بررسی روایاتی است که به تبیین ماموریت آنان در حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام پرداختهاند.
برخی از این ماموریتها به قرار زیر هستند:
۲-۱. جنگ با ستمگران
اولین ماموریت یاران حضرت، جنگی تمام عیار با مستکبران عالم است که در آغاز قیام بزرگ آن حضرت، در رأس همه کارهای قرار دارد. یاران خاص حضرت مهدی علیه السلام در این جنگ، سربازانی شجاع و فداکار در رکاب امام زمان علیه السلام و گوش به فرمان آن حضرت هستند. وقتی حلقه یاران پس از ۳۱۳ نفر کامل شد، قیام آغاز میشود و با ستمگران جهان در میافتند به گونهای که خدا خشنود شود.
امام باقر علیه السلام میفرماید:
«قائم آل محمد علیه السلام شباهتهایی با پنج تن از پیامبران دارد … اما شباهت او به جدّ خود (پیامبر اکـرم صلی الله علیه و آله) قیام با شمشیر است و کشتنِ دشمنان خدا و دشمنان پیامبر، و نیز جباران و سرکشان. او با (نیروی) شمشیر و (نیروی) ترس، (کـه در دل جباران افکنده میشود) مدد میگـردد.»
امام جواد علیه السلام میفرماید:
«آنگاه که عدد (مورد نظر یاران آن حضـرت یعنی) ده هـزار تن کامل شد، به اذن خدای بزرگ قیام میکند و بی درنگ به کشتار دشمنان خدا (و دشمنان دین خدا) دست مییازد، تا خدای بزرگ خشنود گردد.»
خداوند به دست اینان طاغوتها و جبّاران را نابود میسازد و آنان را بر شرق و غرب عالم مسلّط میکند.
امام باقر علیه السلام میفرماید:
«گویی که یاران قائم علیه السلام را میبینم که بر خاور و باختر گیتی مسلط شدهاند و هیچ چیز نیست مگر آن که از آنان فرمان می برد.»
۲-۲. مبارزه با انحراف ها، تحریف ها و برداشت های نادرست از دین
دومین ماموریت یاران خاص امام زمان علیه السلام در آغـاز قیام، مبارزه کردن با انحرافها، تحریفها و برداشتهای نادرست از دین و مذهب است.»
امام صادق علیه السلام میفرماید:
«آزاری که قائم علیه السلام به هنگام قیام خویش، از جاهلان آخرالزمان میبیند، به مراتب سختتر است از آن همه آزار که پیامبر صلی الله و آله از مردم جاهلیت دید.
راوی میگوید: این چگونه میشود؟
امام فرمود: پیامبر به میان مردم آمد در حالی که آنها سنگ و صخره و چـوب و تختههای تراشیده (بتهای چوبی) را میپرستیدند، ولی قائم ما که قیام کند، مـردمان همه از کتاب خدا برای او دلیل میآورند و آیههای قرآن را تاویل و توجیه میکنند!»
همچنین میفرماید:
«امام قائم در جنگ خویش (با مخالفان) به دشواریهایی بر میخورد که پیامبر برخورد نکرد؛ زیرا پیامبر آمد و مردم بتهای سنگی و چوبهای تراشیده شده را میپرستیدند (و گرفتار تعالیم انحرافی نبودند)، لیکن قائم (در هنگام قیام خویش) با مردمی روبهرو میشود که رویاروی او میایستند و آیههای کتاب خدا را در برابر او به نظر خود تاویل میکنند و در همین راستا با او به نبرد بر میخیزند!»
ماموریت یاران خاص آن حضرت در اینجا عبارت است از آشکارسازی خطوط انحرافی و جریانات فکری منحرف، پاسخگویی منطقی و مستدل، روشنگری و تبیین درست آموزهای دینی و نیز جنگیدن با کسانی که دست از افکار و اندیشههای نادرست خویش بر نمیدارند و حق را نمیپذیرند.
یاران خاص حضرت مهدی علیه السلام در پرتو تعالیم امام خویش، به شناختی دست مییابند که هیچ اشتباه و انحرافی در آن وجود ندارد. آنان راه و روش دین خدا و امام عظیم الشان خویش را بـه طـور یکدست، یکسان و منسجم برای مردمان ناآگاه تبیین میکنند و به طور هماهنگ به نشر تعالیـم دین میپردازند. اینان علاوه بر توانمندیهای مدیریتی قابل توجه، در دین شناسی و مسائل مربوط به اسلام تخصص دارند و از فقیهان و اسلامشناسان راستین هستند.
امام صادق علیه السلام میفرماید:
«آن گروه که قائم هنگام قیام خویش با او کار میکنند، نجیبان، قاضیان، حاکمان شرع، فقیهان و دینشناسانی هستند که (برکت و) مسحه الهی یافتهاند؛ به گونهای که هیچ حکمی بر آنان اشتباه نمیشود.»
۲-۳. عمران و آبادی کشورها و برقراری عدالت
ماموریت دیگر یاران خاص این است که پس از اقتدار یافتن حضرت مهدی علیه السلام، مسئولیت اداره کشورها را از جانب آن حضرت بر عهده میگیرند و هر کدام عازم منطقهای میشوند و پایههای مستحکم بنای رفیع حکومت جهانی مهدوی را بنا مینهند و به عمران و آبادی کشورها میپردازند و عدالت را برقرار میسازند.
«هنگامی که قائم علیه السلام قیام کند برای هر کشوری از کشورهای جهان فرمانروایی بر میگزیند و به او میفرماید: دستورالعمل تو در کف دست تو است، هرگاه حادثهای بر تو روی دهد که حکم آن را نمیفهمی و طرز داوری در آن را نمیدانی، به کف دستت بنگر، هر چه در آن منعکس باشد بر اساس آن عمل کن.» «اِذا قامَ القائِمُ بَعَثَ فی اَقالیمِ الاَرْضِ، فی کُلِّ اِقلیمٍ رَجُلاً ثُمَّ یَقُولُ لَهُ: عَهْدُکَ فی کَفِّکَ، فَاِذا وَرَدَ عَلَیْکَ مالا تَفْهَمُهُ وَ لا تَعْرِفُ القَضاءَ فیهِ، فَانظُرْ اِلی کَفِّکَ وَ اعْمَل بِما فیها.»
امام صادق علیه السلام میفرماید: «حضرت مهدی علیه السلام یارانش را در همه شهرها میپراکند و به آنها دستور میدهد که عدل و احسان را شیوه خود سازند. آن حضرت، آنان را فرمانروایان کشورهای جهان میگرداند و به آنها فرمان میدهد که شهرها را آباد سازند.» «یُفَرِّقُ الْمَهْدِیُّ اَصْحابَهُ فی جَمیعِ الْبُلْدانِ، وَ یَامُرُهُمْ بِالْعَدْلِ وَ الاِحْسانِ، وَ یَجْعَلُهُمْ حُکّاما فِی الاَقالیمِ، وَ یَاْمُرُهُمْ بِعُمْرانِ الْمُدُنِ.»
بدون تردید تدبّر در این ماموریتها که در روایات تبیین شدهاند، ماهیت یاران خاص و کابینه دولت حضرت مهدی علیه السلام را روشنتر میسازد. معلوم میشود که آن حضرت بهترینها را برای اداره جهان بر میگزیند و ستونهای مستحکم بنای رفیع حکومت جهانی را بر آن استوار میسازد و این تعداد به تعبیر رسول اکرم صلی الله علیه و آله: «وزیران مهدی خالصترین و برترین وزیران هستند.» «وُزَراءُ الْمَهْدِیِّ … وَ هُمْ اَخْلَصُ الوُزَراءِ وَ اَفْضَلَ الوُزَراءِ.»
و کسانیاند که قدرت اجرایی فوق العادهای دارند و میتوانند مملکتی را اداره کنند.
۳- ویژگیهای یاران خاص امام زمان علیه السلام
اینک با توجه به روایاتی که درباره یاران خاص آن حضرت، ماهیت و ماموریت آنان گذشت، میتوان گمانـه زنی زد که هسته مرکزی و ستاد فرماندهی تشکیلات حکومت جهانی مهدی علیه السلام باید چگونه و دارای چه خصوصیاتـی باشند. ولی در عین حال برای بهرهگیری بیشتر از روایات معصومین علیهم السلام، روایاتی را که درباره تبیین ویژگیهای یاران خاص امام زمان علیه السلام وارد شده، دستمایه خود قرار میدهیم .
این ویژگیها را بر اساس روایات در سه محور کلی میتوان مورد بررسی قرار داد.
۳-۱. ویژگیهای ظاهری
در پارهای از روایات، ویژگیهای ظاهری یاران خاص حضرت مهدی علیه السلام بیان شده است. مـانند روایاتی کـه درباره مشخصات ظاهری آنان از قبیل اسامی آنان و شهرهای آنان و غیر آن وارد شده که برخی از آنان پیش از این ذکر شد.
بعضی روایات درباره خصوصیات ظاهری آنان، روایاتی است که محدوده سنّی آنها را بیان کرده و بیشتر آنها را جوان معرفی میکنند. به عنوان نمونه، امام باقر علیه السلام میفرماید: «یاران قائم همه جواناند و پیرمرد در میان آنان نیست مگر مانند سرمه در چشم و نمک در غذا، و کمترین چیز در غذا نمک است.» «اَصْحابُ القائِمِ شَبابٌ لا کَهُوُلَ فیهِمْ، اِلاّ مِثْلَ الْکُحْلِ فِی الْعَیْنِ وَ المِلْحِ فِی الزّادِ، وَ اَقَلُّ الزّادِ المِلْحُ.»
بعضی دیگر از روایات به رنگ، قد و اندازه، زیبایی و لباس پرداخته میفرماید : «… وَ الزِّیُّ واحِدٌ، وَ القَدُّ واحِدٌ، وَالجَمالُ واحِدٌ، وَ اللِّباسُ واحِدٌ… » «همه آنها یک رنگ و هم اندازهاند، جمال و لباسهایشان یکسان است.»
برخی دیگر از روایات نیز چنان که گذشت به جنسیت تعدادی از یاران خاص پرداخته و ذکر میکند پنجاه نفر زن همراه آنان است .
پاره ای دیگر از روایات به قدرت بدنی آنان پرداخته، میفرماید: «چون امر ظهور حضرت واقع شد، به هر انسان [از یاوران ایشان] نیروی چهل مرد داده میشود.» «اَنَّه لَوْ قَدْ کانَ ذلِکَ، اُعْطِیَ الرَّجُلُ قُوَّةَ اَرْبعینَ رَجُلاً…»
یا میفرماید: «همانا به یک نفر از آنان نیروی چهل مرد داده میشود و دل او از قطعه فولاد سختتر میشود، اگر به کوههای آهن روی آورد آنها را قطعه قطعه میکند!» «… هِیَ رِجالٌ کَاَنَّ قُلُوبَهُمْ زُبُرُ الْحَدیدِ، لا یَشُوبُها شَکُّ، فی ذاتِ اللّهِ اَشَدُّ مِنَ الحَجَرِ.»
۳-۲. ویژگیهای نفسانی
روایات متعددی به تبیین ویژگیهای معنوی و نفسانی یاران خاص امام زمان علیه السلام پرداختهاند. خصوصیاتی مانند علم و معرفت، ایمان و خشیت الهی، طهارت و تقوا، زهد، بینش و بصیرت، عبادت و بندگی، توجه به خدا، دعا و ذکر و نیایش و استغفار، شب زندهداری، شرح صدر، صبر و شکیب و غیر اینها برخی از خصلتهای معنوی و نفسانی یاران خاص حضرت مهدی هستند که در روایات به آنان اشاره شده است و ما در اینجا به ذکر بعضی از آنها بسنده میکنیم .
۱- ایمان : در نظام حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام عنصری که بیش از دیگر عناصر اهمیت دارد و میتواند مثل کلیدی قفلهای بسته را در همه موارد و مسایل باز کند، عبارت است از ایمانی عمیق و استوار که هم همت را بر میانگیزد، هم بازوان و گامها را محکم میکند و هم دلها را استحکام میبخشد؛ به گونهای که حوادث دنیا نمیتواند هیچ تزلزلی در آنها ایجاد کند. دلهای کارگزاران حکومت مهدوی با چنین ایمانی استوار مستحکم است. آن حضرت، مؤمنترین افراد را برای حکومت جهانیاش برگزیده است .
گاهی از این ویژگی در روایات به صراحت یاد شده و به عنوان مؤمنان حقیقی مورد ستایش قرار گرفته است. چنان که امام باقر علیه السلام میفرماید: «بدانید که آنها مؤ منان حقیقیاند» «اَلا هُمُ المُؤ مِنُونَ حَقّاً.»
بر این اساس یاران خاص آن حضرت از تمام اوصافی که در قرآن کریم برای “مؤ منان حقیقی” بیان شده، برخوردار خواهند بود.
گاهی از آنان به عنوان موحّدان واقعی یاد شده است که به توحید ناب دست یافتهاند. «پس آنان خدای را به حق یکتاپرستی میپرستند.» «فَهُمُ الَّذینَ وَحَّددُوا اللّهَ حَقَّ تَوْحیدِه.»
گاهی نیز در قالب تشبیه و مانند آن از این ویژگی یاد شده است؛ مانند این گفتار امام صادق علیه السلام که میفرماید:
«آن (گنجینهها) مردانی هستند که دلهایشان مانند پارههای آهن است، هیچ گونه تردیدی در آنها راه نـدارد، در اعتقادشان به خدا از صخره و سنگ محکم ترند.»«… هِیَ رِجالٌ کَاَنَّ قُلُوبَهُمْ زُبُرُ الْحَدیدِ، لا یَشُوبُها شَکُّ، فی ذاتِ اللّهِ اَشَدُّ مِنَ الحَجَرِ.»
در برخی روایات نیز بر قوت جسمانی یاران خاص اشاره شده و در ضمن آن قوت ایمان هر کدام از آنان از پارههای آهن محکمتر دانسته شده است؛ مانند روایتی که میگوید: «به هر کدام، توانایی چهل نفر داده شده و دلی مستحکمتر از پارههای آهن دارد.»
بدیهی است که همین قوت ایمان است که در میدان عمل، قدرت مدیریت و فرماندهی را پدید میآورد؛ ایمان به خدا، ایمان به راه ، هدف و آرمان حاکمیت جهانی توحید و عدالت، احساس فداکاری در راه هدف و خویشتن را جزو حزب خدا و لشکر خدا دانستن؛ اینهاست که گروهی اندک را در صحنه مبارزه با کفر و استکبار جهانی پیروز میکند. چنان که قرآن میفرماید: (کَمْ مِنْ فِئَةٍ قَليلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً کَثيرَةً بِاِذْنِ اللّهِ) «بسا گروهى اندك كه بر گروهى بسيار، به اذن خدا پيروز شدند، و خداوند با شكيبايان است.» (سوره بقره: ۲۴۹)
۲- طهارت و تقوا: یک رکن مدیریت ایده آل، حفظ طهارت و تقوا، پاکیزگی در عمل و اجتناب از هرگونه اختلاط با اهداف غیر مشروع یا اهداف غیر مقبول و غیر اخلاقی است. مدیر خوب، مدیری است که هر کاری را بر عهده میگیرد، آن را با رعایت اصول اخلاقی صحیح انجام دهد.
یاران خاص حضرت مهدی علیه السلام به جهت برخورداری از طینتی پاک و طهارت و تقوایی ستودنی از انواع فسادی که حکومتها دچار آن میشوند، مبرّا هستند. فساد مالی، فساد کاری، قرارهای نامشروع و ناموجه در زمینههای مسـایل کاری، جاذبههای دنیایی دل آنان را نـمیلرزاند و تاثیری در آنان ندارد. آنها بر اصول خود پایبندند و پای خود را از مسیری که برایشان ترسیم شده، ذرّهای کج نمیگذارند.
امام حسن عسکری علیه السلام این ویژگی یاران خاص حضرت مهدی علیه السلام را این گونه بیان میکند:
«خداوند آنها را با پاکی نطفه و پاکیزگی سرشت، پاک و پاکیزه نموده است، دلهایشان از آلودگی نفاق پیراسته، قلبهایشان از تیرگی اختلاف پاکیزه، روح و روانشان برای پذیرش احکام دین آماده … به آیین حق گرویده و در راه اهل حق گام سپردهانـد.» «بِرَّاءَهُمُ اللّهَ فی طَهارَةِ الْوِلادَةِ وَ نَفَاسَةِ التُّرّْبَةِ، مُقَدَّسَةٌ قـُلُوبُهُمْ مِنْ دَنَسٍ النِّفاقِ، مُهَذَّبَةٌ اَفْئِدَتُهُمْ مِنْ رِجْسِ الشِّقاقِ، لَیِّنَةٌ عَرائِکُهُمْ لِلدّینِ… یَدینُونَ بِدینِ الحَقِّ وَ اَهْلِهِ.»
امام صادق علیه السلام نیز میفرماید:
«خداوند با دست قدرت خود بر شکم و پشت آنها، میکشد، دیگر هیچ حکمی بر آنها دشوار نمینماید.» «یَمْسِحُ اللّهُ بُطُونَهُمْ وَ ظُهُورَهُمْ فَلا یُشْکِلُ عَلَیْهِمْ حُکْمٌ.»
آنان با امام خود پیمان میبندند که از محارم الهی و آلودگیهای دنیایی چشم بپوشند. بنابراین، یاران خاص آن حضرت با پاک سیرتی خود در مسیر پاکی و تقوا گام بر میدارند. و حکومتی را رقم خواهند زد که تاریخ چون او را به خود ندیده باشد.
۳- علم و معرفـت: بدیهی است که دولت مهدی علیه السلام برای اداره حکومت جهانی از تمام آنچه لازمه مدیریت ایده آل اسـت، بـرخوردارند. از جمله شاخصههای مهم در این عرصه علم و دانش است. آنـچـه در برخی روایات ذکر شد هر کدام از آنان قوت و توان چهل تن را دارد، علاوه بر توان جسمی، تـوان اداره و تدبیر امور را نیز شامل میشود که علم و آگاهی لازمه آن است.
شاخصه علم و دانش در همه سطوح مدیریت اعم از سطوح بالا، میانی و ردههای پایین باید مورد توجه قرار گیرد و هر مدیری باید علم و آگاهی ویژه حوزه کاری و مدیریتی را بر اساس آموزههای دینی و مکتبی داشته باشد.
یاران خاص حضرت مهدی علیه السلام در حوزه مسئولیتی خویش مدیریت علمی خواهندکرد. با مدیریت غیر علمی نمیتوان جهان را اداره کرد. جالب این است که مدیریت علمی آنان بر اساس موازین کتاب و سنّت است. چنان که امیر مؤمنان علیه السلام فرمود:
«ای مردم! سزاوارترین کس در امر حکومت و مدیریت، قویترین آنان و آگاهترین آنها به امر خدا در آن است.» «اَیُّها النّاسُ! اِنَّ اَحَقَّ النّاسِ بِهذا الاَمْرِ اَقْواهُمْ عَلَیْهِ وَ اَعْلِمُهُمْ بِاَمْرِ اللّهِ فیهِ.»
آنان از نظر عـلمی در بالاترین درجه قرار دارند و از جام حکمت الهی و معرفت دینی به طور شایسته سیراب گشتهاند. همان حضرت مراتب فضل و کمال علمی آنان را چنین توصیف میکند:
«پس در آن فتنههـا(ی آخـرالزمـان) گروهی صیقلی میشوند مانند صیقلیافتن شمشیر به دست آهنگر، دیدههای آنان به نور قرآن جلا داده و تفسیر در گـوشهایشان جا گرفته شود. در شب جام حکمت را به آنها بنوشانند. بعد از آن که در بامداد هم نوشیده باشند.»
۴- معرفت الهی: یاران خاص حضرت آن علاوه بر توانمندیهای مدیریتی، از مراتب بالای معرفت الهی برخوردارند. به این ویژگی با تعبیرهای مختلفـی در روایات اشاره شده است.
امام باقر و صادق از حضرت امیر المومنین علیهم السلام در توصیف آنان میفرمایند:
«مردانی که خدا را به حقّ شناختهاند، آنها یاوران حضرت مهدی علیه السلام در آخرالزمان هستند.«… رِجالٌ عَرَفُوا اللّهَ حَقَّ مَعْرِفَتِهِ، وَ هُمْ اَنْصارُ المَهْدِیِّ فی آخِرِ الزَّمانِ.»
از برخی روایات میتوان استفاده کرد، که آنان در اثر معرفت کامل به مراتبی رسیده اند که قدرت تصرف در عالم دارند. به عنوان نمونه امام رضا علیه السلام میفرماید:
«شیعیان او از اطـراف و اکناف جهان به سوی او میشتابند و زمین زیر پای آنها طیّ میشود، تا به محضر او رسند و بیعت نمایند.»
در روایتی دیگر میخوانیم:
«آنها در شرق و غرب جهان در محراب و یا رختخواب خود هستند، بانگ امام را میشنوند. همین یکبار صدا به گوش همه آنها میرسد و همگی به سوی او میشتابند، چیزی نمیگـذرد مگر به مقدار یک چشم به هم زدن که همگی در نزد او گرد میآیند.»
در روایتی دیگر دارد:
«گروهی از آنها شبانه از رختخوابشان ناپدید میشوند و صبح در مکه حاضر میشوند و برخی از آنها آشکارا دیده میشوند که روی ابرها راه میروند.»
۵- معنویت: پشتوانه حکومت جهانی حضرت مهدی علیه السلام، معنویت است. مهدی علیه السلام در مورد یاران خود روی قدرت معنوی و اراده ناشی از ایمان و انسانیت، تکیه میکند و به آن اهمیت می دهد. از این رو، در هر موقعیتی آنان را به تعبّد و تضرع سفارش میکند، تا هدف را فراموش و مقصـد را گم نکنند و پیروزیهای پیاپی، آنان را به غفلت و غرور دچار نسازد. همواره پیروزی را از جانب خدا ببینند و مناجات و نماز را کلید نصرت او بدانند.
امام باقر علیه السلام میفرماید:
«چون حضرت مهدی علیه السلام بر فراز نجف برآید به یارانش خطاب میکند: امشب را به عبادت به روز آورید. آنان برخی در رکوع و برخی در سجده شب را به سحر میرسانند و به درگاه خدا تضرّع میکنند.» «حَتّی اِذا صَعَدَ النَّجَفَ قالَ لاِصحابِهِ: تَعَبَّدُوا لَیْلَتَکُمْ فَیَبیتُونَ بَیْنَ راکِعٍ وَ ساجِدٍ یَتَضَرَّعُونَ اِلَی اللّهِ.»
عبادت و بندگی، نماز و روزه، ذکر خدا، تلاوت قرآن، شب زندهداری، راز و نـیاز با خدا، ارتباط دلها با خدای متعال، خدا را هدف قرار دادن، فریب ظواهر را نخوردن، دلبستگی پیدا نکردن به زر و زیور و زخارف دنیا و اموری دیگـر از این قبیل معرّف معنویت و بنیه معنوی یک انسان و یا مجموعهای از انسانها هستند و یاران خاص مهدی علیه السلام از همه جهات یاد شده برخوردارند.
امام جواد علیه السلام از پدران بزرگوارش عبودیت و بندگی آنان را این گونه توصیف میکند:
«آنان سلحشورانی هستند که در اطاعت خدا بسیار سخت کوشاند.» «هم کَرّارُونَ مُجِدُّونَ فی طاعَةِ اللّه.»
امام صادق علیه السلام شب زندهداری و تضرّع آنان به درگاه خداوند را اینگونه توصیف میکند:
«آنان مردانی هستند که شبها نمیخوابند و زمزمه نمازشان چون نغمه زنبوران از کندو به گوش میرسد. شبها را با شب زندهداری سپری میکنند.» «رِجالٌ لا یَنامُونَ اللَّیلَ، لَهُمْ دَوِیُّ فی صَلَواتِهِمْ کَدَوِیِّ النَّحْلِ، یَبیتُونَ قِیاما عَلی اَطْرافِهِمْ.»
از دسته روایات استفاده میشود که یاران مهدی علیه السلام در قیام جهانیاش، عاشوراییانی هستند که عرفان و معنویت را با حماسه درهم آمیختهاند:
«آنان در دل شب، نالههایی از خشیت خدا دارند چون ناله مادران داغ پسر دیده. آنها شب زندهداران در دل شب و روزهداران در طول روز هستند. گویی روش همه آنان یکی است؛» «لَهُمْ فی اللَّیلِ اَصْواتٌ کَاَصْواتِ الثَّواکِلِ حُزْناً مِنْ خَشْیَةِ اللّهِ، قُوّامٌ بِاللَّیْلِ صُوّامٌ بِالنَّهارِ کَاَنَّما دَءْبُهَمْ دَءْبُ واحِدٌ.»
۶- بصیرت: یاران مهدی علیه السلام از شمّ سیاسی فوق العاده بالا، آگاهی به زمان و مکان، تحلیل سیاسی صحیح از مسایل جهانی و در یک کلمه از بصیرت و روشنبینی قابل توجهی برخوردارند.
برخی روایات این ویژگی آنان را به قندیلهایی تشبیه کرده اند که دلهایشان را روشن کرده است. «کاَنّ قُلُوبَهُمُ القَنادیلُ»؛
یاران مهدی علیه السلام شـمشیرها را در راه حق آختند و بصیرتی را که در کار دین داشتند، آشکار کردند. طاعت پروردگارشان را پذیرفتند و فرمان واعظ خود را شنیدند.» «… حَمَلُوا بَصائِرَهُمْ عَلی اَسْیافِهِمْ وَ دانُوِ لِرَبِّهِمْ بِاَمْرِ واعِظِهِمْ.»
«آنان به جهت چنین بصرتی از رفتن کسی وحشت نمیکنند و از آمدن کسی به جمع خود پایکوبی نمیکنند.» «… لا یَسْتَوحِشُونَ اِلی اَحَدٍ، وَ لا یَفْرَحُونَ بِاَحَدٍ دَخَلَ فیهِمْ.»
۷- دارای قدرت روحی و صبر و شکیب: جنگ با مستکبران عالم و درافتادن با کفر و شرک و نفاق تحمّلی بسیار بالا میخواهد. باید کسانی باشند که از زیر بار مشکلات ناشی از آن خم به ابرو نیاورند.
یـاران خـاص آن حـضـرت دلی دریایی دارند، امواج متلاطم شداید و سختیها دل آنان را نمیلرزاند. «قلبهایشان چون پارههای آهن است.» «قُلُوبُهم کَزُبُرِ الْحَدید.» آنان هر مشکلی که میتازند آن را رام خود میسازند. «اگر به کوهها هجوم برند آنها را از پای در میآورند.» «لَوْ حَمَلُوا عَلی الجِبالِ لاَذَلُّوها.»
«آنان گروهی هستند که با صبر و شکیب خود بر خدا منّت نمینهند» «قَوْمٌ لَمْ یَمُنُّوا عَلَی اللّهِ بِالصَّبْرِ…»
۸- روحیه شهادت طلبی: یاران حضرت مهدی علیه السلام شیفته لقای الهی و عاشق شهادتاند و «آرزو میکنند که در راه خدا کشته شوند.»«… یَتَمَنَّونَ اَنْ یُقْتَلُوا فی سِبیلِ اللّهِ.»
۳-۳. ویژگیهای عملی و رفتاری
برخی از خصوصیات عملی یـاران خاص حضرت مهدی علیه السلام را میتوان در محورهای زیر مورد بررسی قرار داد.
۱- سـادگـی و بـی پـیـرایـگـی: یـاران مـهـدی علیه السلام جلال و جـبروت و حشمت ظاهری ندارند. با دبدبه و کبکبه ظاهری و تشریفات چشم پرکن نیستند. از این رو، در میان زمینیان ناشناختهاند. در نگاه مستکبران خوار و کوچک جلوه میکنند، ولی در میان ملکوتیان معروف و در نگاه مؤمنان ارزشمند هستند.
امیر مؤمنان علیه السلام در وصف آنها میفرماید:
«گروهی با کافران به نبرد میپردازند که در نظر مستکبران خوار و زبوناند، در آسمان معروف و در زمین ناشناختهاند.» «یُجاهِدُهُمْ فِی اللّهِ قَوْمٌ اَذِلَّةٌ عِنْدَ المُتَکَبِّرینَ، فِی الاَرْضِ مَجْهُولُونَ، وَ فِی السَّماءِ مَعْرُوفُونَ.»
ظاهر آنان نشـان نمیدهد که جـزو اصحـاب خاص مهدی علیه السلام هستند. آنان چون سـاده و بی پیرایهاند به چشم نمیآیند، ولی آوازه آنان به جمع ملکوتیان رسیده است «فِی السَّماءِ مَعْرُوفُونَ».
۲- جدیّت در کار و تلاش روزانه: یاران مهدی علیه السلام برای کار در حکومت جهانی مهدی موعود علیه السلام و تحقق بخشیدن به خواستههای امام زمانشان سر از پا نمیشناسند. آرام و قرار ندارند. تنبلی، بی حالی، سهل انگاری و کار را به دست حوادث و قضا و قدر سپردن در قاموس آنان مفهومی ندارد.
یاران مهدی علیه السلام «مردانی هستند که شبها نمیخوابند» و یا به قدر اندک میخوابند. «رِجالٌ لا یَنامُونَ اللَّیْلَ…» یعنی شبها به شبزندهداری میپردازند. به فکر مردم و خدمتگزاری و چگونگی انجام وظیفه کردن برای آنان هستند. چنان که در حدیثی دیگر امام صادق علیه السلام به مفضّل میفرماید:
«ای مـفـضّل! بدان، اگر حکومت در دست ما بود، جز سیاست شب (عبادت ، اقامه حدود و حقوق الهی و حراست مردم) و سیاحت روز (سیر کردن و رسیدگی به مشکلات مردم )… چیزی در کار نبود.»
یاران آن حضرت اگر جانشان را نیز در راه خدمتگزاری و التزام رکاب امام زمان علیه السلام بدهند، احساس میکنند کاری نکردهاند «… لَمْ یَسْتَعْظِمُوا بَذْلُ اَنْفُسِهِمْ فِی الحَقِّ.»
آنها در مبارزه نیز همواره آماده و جدّی هستند و «دست از سلاح بر نمیدارند تا خدا راضی شود.» «لا یَکُفُّونَ سُیُوفَهُمْ حَتّی یَرْضَی اللّهُ عَزَّ وَ جَلَّ.»
آنان راهبان شباند و شیران روز. در میدان کار و تلاش همانند شیری ژیان ایفای نقش میکنند.
۳- سـاده زیـسـتی: یکی از نقاط ضعف در مدیریت و مدیران، روحیه اشرافیگری است.
یاران خاص حضرت مهدی علیه السلام زندگی ساده دارنـد. با امامشان پیمان بستهاند که همانند او ساده زندگی کنند؛ غذای ساده بخورند؛ لباس ساده بپوشند؛ وسیله نقلیه معمولی سوار شوند؛ به مقدار کم قانع باشند.
امام صادق علیه السلام درباره سادهزیستی حضرت مهدی علیه السلام میفرماید:
«به خدا سوگند! او جامه درشت میپوشد و خوراک خشک و ناگوار میخورد.» «فَوَاللّهِ ما لِباسُهُ اِلاَّ الْغَلیظَ، وَ لا طَعامَهِ اِلا الجَشَبَ.»
امـام زمـان علیه السلام از یـاران خود تعهّد میگیرد که همین سیره را عملی کنند و آنها نیز در این مسیر دست از پا خطا نمیکنند.
۴- ولایتمداری: یاران آن حضرت، «امام خود را به شایستگی میشناسند و به او اعتقاد دارند.» «اَلْقائِلینِ بِاِمامَتِه». دلهای آنان از محبت حضرت مهدی علیه السلام لبریز است. این شیدایی به حدّی است کـه «برای تبرّک دست بر زین اسب امام میکشند و تبرّک میجـویند. آنها به هنگام نبرد پروانهوار شمع وجود مهدی علیه السلام را در میان میگیرند و از او محافظت میکنند.» «یَتَمَسَّحُونَ بِسَرْجِ الاِمامِ یُطْلُبُونَ بِذلِکَ الْبَرَکَةَ وَ یَحَفُّونَ بِهِ یَقُونَهُ بِاَنْفُسِهِمْ فِی الْحَرْبِ.»
«اطاعت خدا و اطاعت آن حضرت تمام تلاش خود را مبذول میدارند.» «مُجِدُّونَ فی طاعَةِ اللّهِ وَ طاعَتِهِ.»
هر چه امام دستورشان دهد، انجام میدهند. «در برابر فرمان امامشان از کنیز زرخرید، مطیعترند.» «وَ هُمْ اَطـْوَعُ مِنَ الاْمَةِ لِسَیِّدِها.»
۵- نظم و انضباط: نظم و انضباط، شرط اصلی برای توانایی هر سازمانی اسـت. ستاد فرماندهی حکومت جهانی مهدی علیه السلام از انضباطی آهنین، نظمی منطقی و روحـیـه تـشکیلاتی برخوردارند. حضرت علی علیه السلام این ویژگی آنان را این گونه ستوده است:
«گویا آنان را مینگرم کـه هیئتی یکسان و قد و قامـت برابر دارند، جمال و برازندگی و لباس آنان نیز مثل هم است.» «کَاَنّی اَنْظُرُ اِلَیْهِمَ و الزِّیُّ واحِدٌ وَ الْقَدُّ واحِدٌ وَ الْجَمالُ واحِدٌ وَ اللِّباسُ واحِدٌ.»
۶- اتحاد و برادری: یاران خاص آن حضرت برگزیدگانیاند که «خداوند قلوب آنها را به یکدیگر گره زده است.» «یُؤَلِّفُ اللّهُ بـَیْنَهُمْ …» «یُؤَلِّفُ اللّهُ قُلُوبَهُمْ.» روح برادری، اعتماد، همدلی و یکرنگی بر آنان حاکم است. اندیشههایشان متحد و یگانه، دیدگاههایشان همانند، دلهایشان به هم پیوسته و به هم گـره خـورده است. با هم مهربانند و خیرخواه همدیگر هستند. رابطه دوستی آنها چنان مستحکم است که «گویی برادران تنی و از یک پدر و مادراند.» «کَاَنَّما رَبّاهُمْ اَبٌ واحـِدٌ وَ اُمُّ واحِدَةٌ قُلُوبُهُمْ مُجْتَمِعَةٌ بِالَمحَبَّةِ وَ النَّصیحَةِ.»
انسجام و هم دلی در میان مدیران مطلبی بسیار اساسی و مهم است و یاران حضرت مهدی علیه السلام از این نعمت به شایستگی برخوردارند و تواضع و روح برادری در میان آنان موج می زند. به یکدیگر احترام میگذارند. خیرخواه یکدیگرند. نسبت به هم مواسات دارند. هیچگونه اختلاف و نزاعی میان آنان در نمیگیرد و …
۷- سلحشوری: یاران حضرت مهدی علیه السلام در شجاعت و دلیری بی نظیرند. روحیهی سلحشوری دارند. «هُمْ کَرّارُونَ…»
«آنان مظهر خشم الهیاند که در آخرالزمان برای یاری حضرت مهدی علیه السلام خواهند آمد.» «جَیْشُ الْغَضَبِ قَوْمٌ یْاتُونَ فی آخِرِ الزِّمانِ…» «آنان در کارزار همانند شیرانی هستند که از بیشههای خود بیرون آمدهاند و هیچ چیز جـلودارشان نیست. اگر اراده کنند کوهها را از جای خود بر میکنند و از موانـع میگذرند و خاکریزهای دشمن را یکی پس از دیگری فتح میکنند.» «کلُّهُمْ لُیُوثٌ قَدْ خَرَجُوا مِنْ غاباتِهِمْ، لَوْ اَنَّهُمْ هَمُّوا بِاِزالِةِ الجِبالِ لاَزالُوها مِنْ مِواضِعِها.»
«آنان تیز پروازان و بهترین سوارکاران دنیا هستند.» «هُمْ خَیْرٌ فِوارِسَ عَلی ظَهْرِ الاَرْضِ اَوْ مِنْ خَیْرِ فَوارِسَ عَلی ظَهْرِ الارْضِ.»
برای درهم کوبیدن ظلم و ستم «با شعار انتقامگیری از خون امام حسین علیه السلام به راه میافتند. آوازه آنها جـلوتـر از خودشان حرکت میکند و در دل دشمنان رعب میافکند. رعب آنها یک ماه جلوتر از خودشان پیش میرود و خداوند به وسیله آنها امام زمان علیه السلام را یاری میکند.» «شِعارُهُمْ: یا لَثاراتِ الْحُسَیْنِ! یَسیرُ الرُّعْبَ اَمامَهُمْ مَسیرَةَ شَهْرٍ… بَهَمْ یَنْصُرُ اللّهُ اِمامَ الْحَقِّ.» (بحارالانوار ۵۲: ۳۰۸)
یـاران مهدی علیه السلام گروهی هستند که بر اساس حق همواره با دشمنان دین خدا پیکار میکنند و پیروزی را به ارمغان میآورند.
۸- عدالتپیشگی و دادگری: از ماموریتهای یاران خاص حضرت مهدی علیه السلام اجرای عدالت در جهان است. امام کاظم علیه السلام در تفسیر آیه شریفه (یُحْیی الاْرْضَ بَعْدَ مَوْتِها) فرمود:
«نه این که خداوند زمین را با باران زنده کند، بلکه مردانی را بر میانگیزد تا عدالت را زنده کنند و زمین در پرتو آن عدالت زنده میشود.»
خلاصه کلام این که آنان در شایستگیها و امتیازات به گونهای هستند که به تعبیر حضرت عـلی علیه السلام «نه از نسلهای گذشته کسی از آنان پیشی گرفته و نه از آیندگان کسی به مقام والای آنها میرسد.» «لَمْ یَسْبِقْهُمُ الاَوَّلُونَ وَ لا یُدْرِکُهُمُ الآخِرُونَ.»
یاران خاص مهدی علیه السلام در همه عرصهها نمونهاند. آنجا که به عنوان فرمانده لشکر مهدی علیه السلام انجام وظیفه میکنند از تمام ویژگیهای لازم در یک فرمانده لشکر برخوردارند و در قلوب مؤمنان عالم جای دارند. هنگامی که به عنوان سربازی فداکار و شجاع در رکاب امام زمانشان هستند، چون پروانهای بر محور شمع وجود مقتدایشان میگردند و دلداده اویند، در برابر او تسلیم محض هستند. وقتی که به عنوان کارگزار حکومت جهانی انجام وظیفه میکنند، بی پیرایهاند، زندگی آنان بسیار ساده است، بر محور عدالت حرکت میکنند. آنجا هم که به عنوان شهروند جامعه جهانی هستند، مطیع قانون مهدوی و در احترام به آن پیشتازند.
۴- نتیجه گیری
از مجموع آنچه گذشت نتیجه گرفته میشود:
- حضرت مهدی علیه السلام در عرصه جهانی تحولاتی بنیادین ایجاد میکند.
۲- کار آن حضرت همهاش بـا کرامت و اعجاز پیش نمیرود، بلکه خداوند یارانی را برای نصرت او ذخیره کرده و با یاری آنان کارها را پیش میبرد.
۳- یاران خاص آن حضرت، ۳۱۳ تن و به تعداد اصحاب پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در جنگ بدر است.
۴- پنجاه تن از بانوان نیز افزون بر آن ۳۱۳ تن جزو یاران آن حضرتند.
۵- اینان از بهترین و زبدهترین افراد بشر هستند و قدرت اجرایی بسیار بالایی دارند و هر کدام قدرت اداره مملکتی را دارا هستند.
۶- روایـات از آنـان به عنوان رجال الهی ، پرچمداران ، امرا، وزرا، نقبا، خواص، حاکمان الهی و مانند آن یاد کرده است و این تعبیرها ماهیت حقیقی آنان را روشن تر میسازد.
۷- آنان بار سنگین مسئولیت کارگزاری را از جانب حضرت مهدی علیه السلام بر دوش میکشند.
۸- آنان ماموریتهای متعددی در رکاب امام زمانشان دارند که جنگ با ستمگران عالم، مبارزه بـا انحرافات و برداشتهای نادرست از دین و تبیین درست معارف دینی، عمران و آبادی کشورها و برقراری عدالت در حوزههای ماموریتی آنها از آن جمله است.
۹- ویژگیهای آنان در سه محور ظاهری، نفسانی و معنوی و ویژگیهای عملی و رفتاری قابل بررسی است.
۱۰- جوان بودن، توانایی بدنی، سیما و قد و اندازه واحت د از جمله ویژگیهای ظاهری آنان است.
۱۱- ایمان، طهارت و تقوا، علم و معرفت، عرفان، معنویت، بصیرت، قدرت روحی و صبر و شکیب و روحیه شهادتطلبی از جمله ویژگیهای نفسانی آنان است.
۱۲- سادگی و بی پیراگی، جدیّت در کار و تلاش روزانه، ساده زیستی، نظم و انضباط و روحیه تشکیلاتی داشتن، اتحاد و برادری، روحیه سلحشوری و عدالتورزی از جمله ویژگیهای عملی و رفتاری یاران خاص حضرت مهدی علیه السلام است.
۱۳- خلاصه این که آنان در همه ویژگیهایی که برای اداره جهان لازم است بی نظیرند و به تعبیر امیر مومنان علی علیه السلام: «نه پیشینیان بر آنان سبقت گرفتهاند و نه آیندگان بدانان دست مییازند.» «لَمْ یَسْبِقْهُمُ الاوَّلُونَ وَ لا یُدْرِکُهُمُ الآخِرُونَ.»
منبع: با تغییرات و تلخیص از سایت https://hawzah.net
آخرین دیدگاهها