محدث نوری (۱۲۵۴ – ۱۳۲۰ ق) در کتاب “نجم الثاقب” در ذیل این عنوان می نگارد: این لقب از القاب خاص و مشهور و متداول برای آن حضرت است. نویسنده کتاب “ذخیره” گوید: «این اسم آن جناب در زبور باب سیزدهم و در کتاب “برلیوموا” است.» “قائم” یعنی “برپاشونده در فرمان حق متعال” زیرا آن حضرت پیوسته در شب و روز مهیای فرمان الاهی است که به محض اشاره، ظهور نماید.

شیخ مفید رحمه الله در ارشاد از امام رضا علیه السلام روایت کرده که فرمود:

«چون حضرت قائم علیه السلام برخیزد مردم را به اسلام تازه بخواند. … او را قائم نامیدند برای آن که قیام به حق خواهد نمود.»

شیخ صدوق در “معانی الاخبار” فرموده است:

«قائم علیه السلام را قائم نامیدند زیرا بعد از موت ذکرش برمی خیزد.» 

مویّد این سخن صدوق روایتی است که شیخ نعمانی در کتاب “الغیبة” از حضرت باقر علیه السلام روایت کرده است که فرمود:

«هرگاه فلک دور زد و گفتند مُرد یا هلاک شد و به کدام وادی رفت؟ و جوینده او گوید: کجا خواهد شد و حال آن که استخوان های او پوسیده است! پس در این حال امیدوار ظهور او باشید.» 

نیز از حضرت صادق علیه السلام روایت است که فرمود:

«قائم علیه السلام چون برخیزد مردم گویند: چگونه این خواهد بود و حال آن که استخوان های او پوسیده بود!»
به روایت دیگر در حضور حضرت صادق علیه السلام ذکر قائم علیه السلام در میان آمد. پس فرمود:

«آگاه باشید که آن جناب هرگاه برخیزد مردم می گویند: این چگونه است و حال آن که استخوان های او از فلان زمان پوسیده!»

شیخ صدوق در “کمال الدین” از صقر بن دلف روایت کرده که گفت: از حضرت امام محمّد تقی علیه السلام شنیدم که می فرمود:

«امام بعد از من علی فرزند من است، امر او امر من است و گفته او گفته من و طاعت او طاعت من است؛ و امامت بعد از او در فرزند او حسن است و امر حسن مانند امر پدر اوست و فرموده ی او فرموده ی پدر اوست و اطاعت او اطاعت پدر اوست.» 

پس حضرت ساکت شد .

من عرض کردم :«یا بن رسول الله امام بعد از حسن کیست؟» حضرت گریست گریستن شدیدی آن گاه فرمود:«امام بعد از حسن پسر اوست. قائم به حق و منتظر است.» عرض کردم :«یا بن رسول الله چرا او را قائم نامیدند؟» فرمود:«برای آن که او به امامت اقامت خواهد نمود بعد از خاموش شدن یاد او و مرتد شدن اکثر آن ها که به امامت آن حضرت قائل بودند.»

نیز صدوق از ابوحمزه ثمالی روایت کرده است که گفت: از حضرت امام محمّد باقر صلوات الله علیه سوال کردم:

«یا بن رسول الله آیا همه شما قائم به حق نیستید؟» فرمود: «همه قائم به حقیم.» گفتم: «پس چگونه حضرت صاحب الامر علیه السلام را قائم نامیدند؟»

فرمود: «چون جدّم حضرت امام حسین علیه السلام شهید شد ملائکه در درگاه الاهی صدا به گریه و ناله بلند کردند و گفتند: ای خدا و سیّد ما! آیا از قتل برگزیده خود و فرزند پیغمبر خود و بهترین خلق خود غافل می شوی؟» پس حق متعال به سوی ایشان وحی کرد که : «ای ملائکه من! قرار گیرید. به عزّت و جلال خودم سوگند که هرآینه از ایشان انتقام خواهم کشید هرچند بعد از زمان ها باشد.» پس حق نعالی حجاب ها را برداشت و نور امامان از فرزندان حسین را به ایشان نمایاند و ملائکه به آن شاد شدند پس یکی از آن نُه نور را دیدند که در میان آن ها ایستاده و به نماز مشغول است.حق متعال فرمود: به این ایستاده از ایشان انتقام خواهم کشید.